Waarom de juiste terminologie belangrijk is en 10 dingen die jij kan doen in de strijd tegen femicide.
Wereldwijd heeft 1 op 3 vrouwen te maken met fysiek, psychisch of seksueel geweld, zo blijkt uit onderzoek van de World Health Organization.
Wie denkt dat dit een ver-van-mijn-bedshow is: hier in België sterven per maand 2 vrouwen door geweld.
In de afgelopen jaren is de term "femicide" steeds vaker in het nieuws en in maatschappelijke discussies opgedoken.
Het woord omschrijft een specifieke vorm van geweld: het doden van vrouwen of meisjes omdat ze vrouw zijn.
Desondanks blijven veel gevallen van femicide vaak onopgemerkt of worden ze afgedaan als "familiedrama".
Het gebruik van termen als "familiedrama" draagt bij aan het bagatelliseren van de ernst van deze misdaden.
Het suggereert dat zulke moorden slechts interne familiezaken zijn, waar buitenstaanders geen oordeel over mogen vellen.
Dit staat haaks op de realiteit dat femicide een maatschappelijk probleem is met diepgewortelde oorzaken in genderongelijkheid.
Deze termen doet niet alleen afbreuk aan de ernst van het probleem, ze werken ook het onzichtbaar blijven ervan in de hand.
Femicide is het uiterste gevolg van gendergerelateerd geweld tegen vrouwen en het is hoog tijd dat we dit probleem bij naam noemen.
Wat is femicide?
Femicide verwijst naar moorden op vrouwen en meisjes puur omdat zij vrouw zijn.
Deze daden zijn vaak ingebed in stereotypering en structurele vormen van discriminatie, misogynie en het patriarchaat.
Het kan gebeuren binnen een breed scala aan contexten, waaronder maar niet beperkt tot intrafamiliaal geweld, eergerelateerd geweld en systematisch seksueel geweld in conflictgebieden.
Femicides vinden wereldwijd plaats, over culturen en landsgrenzen heen, en manifesteren zich op verschillende manieren, waaronder intrafamiliaal geweld dat uitmondt in moord, eergerelateerd geweld en gedwongen zelfmoord onder druk van maatschappelijke schande.
Deze daad gaat verder dan alleen fysieke agressie, het is een extreme manifestatie van ongelijkheid tussen mannen en vrouwen.
Femicide en de wet
De (Belgische) wet femicide werd op 1 oktober 2023 van kracht. Concreet bevat ze o.a. een checklist die agenten moeten doorlopen (COL 15/2020) als er een melding van femicide wordt gemaakt, zodat ze beter kunnen inschatten welke maatregelen er nodig zijn.
Bovendien wordt er in deze algemene checklist een onderdeel opgenomen om coercive control (dwingende controle) in kaart te brengen. Coercive control is ook voor het eerst opgenomen in de wet (mijn lobbywerk bij politici was dan misschien toch niet helemaal voor niks, wie weet :).
Dit is een zeer belangrijke stap voorwaarts, want coercive controle ligt aan de basis van verschillende vormen van intrafamiliaal geweld, zoals het slachtoffer isoleren van vrienden en familie, financiële middelen ontzeggen, stalking, ouderverstoting, ... t.e.m. femicide.
Daarnaast geeft de wet (voor het eerst!) een duidelijke definitie van femicide en van het partnergeweld dat daar vaak aan voorafgaat.
Dat laatste is zeer belangrijk, want hoe beter het probleem in kaart wordt gebracht, hoe sneller het kan worden geÏdentificeerd en hoe gerichter men kan inzetten op preventie.
De wet heeft ook aandacht voor de begeleiding en bescherming van slachtoffers.
Ze verzekert dat slachtoffers worden opgevangen in een discrete ruimte, door een agent die een specifieke opleiding rond gendergerelateerd geweld heeft gevolgd en dat ze geïnformeerd worden over de mogelijke maatregelen die hen bescherming kunnen bieden.
De wet onderscheidt vier vormen van femicide:
Intieme femicide: het opzettelijk doden van een vrouw door haar partner of door een familielid.
Niet-intieme femicide: het opzettelijk doden van een vrouw na een andere vorm van geweld en door anderen dan haar partner of familielid. Bijvoorbeeld: moord na verkrachting door een onbekende.
Indirecte femicide: het onopzettelijk doden van een vrouw door geweld. Bijvoorbeeld: een vrouw wordt van de trap geduwd en overlijdt aan haar verwondingen. Ook zelfmoord na partnergeweld valt onder deze categorie.
Gendergerelateerde doding: bijvoorbeeld een transgender man die overlijdt door partnergeweld.
De misvatting die "familiedrama" heet
Wanneer de media, journalisten, zelfs instanties spreken over een "familiedrama" wanneer een mannelijk familielid een vrouwelijk familielid doodt, wordt er een verontrustende, minimaliserende nuance toegevoegd aan femicide.
De term "familiedrama" suggereert dat zulke misdaden interne familieaangelegenheden zijn, tragische gebeurtenissen waar buitenstaanders zich niet mee mogen moeien. De vuile was die men niet buitenhangt.
In werkelijkheid is het een maatschappelijk probleem dat ons allemaal aanbelangt en dat schreeuwt om publieke aandacht en interventie.
Dit incorrecte taalgebruik minimaliseert de gendergerichte aspecten van deze misdaden en houdt systeemgebonden ongelijkheid in stand.
Een andere, veelvoorkomende misvatting is dat alleen bepaalde types vrouwen slachtoffer kunnen worden van femicide.
De harde realiteit is echter dat dit elke vrouw kan treffen, ongeacht haar achtergrond of levensstijl.
Nog een andere misvatting is dat daders altijd monsters zijn die makkelijk te herkennen zijn in onze maatschappij. Vaak zijn ze ogenschijnlijk normale mannen die bekend staan als goede vrienden, fijne buren of sympathieke collega’s.
Waarom accurate terminologie belangrijk is
Woorden hebben kracht. Ze vormen onze perceptie en kunnen ons begrip van complexe kwesties verdiepen of juist vertroebelen.
Femicides correct benoemen is cruciaal voor bewustwording en voor preventie.
Niet één vrouw meer.
Het erkennen dat deze daden voortkomen uit diepgewortelde genderongelijkheid helpt om patronen te herkennen, beleidsverandering te stimuleren en slachtoffers recht te doen.
Erkenning is de eerste stap naar verandering:
Bewustwording: accurate terminologie gebruiken, bevordert bewustwording bij het algemene publiek over de ernstige realiteit van gendergerelateerd geweld. Door femicide bij naam te noemen, erkennen we de unieke dynamiek van deze misdaden tegen vrouwen.
Onderzoek: door femicides expliciet te benoemen, kunnen onderzoekers beter data verzamelen om trends te analyseren en effectieve preventiestrategieën te ontwikkelen.
Beleidsverandering: de taal die we hanteren, heeft invloed op hoe beleidsmakers een problematiek benaderen. Door femicide correct te identificeren kan gericht beleid worden ontwikkeld. Het beleid grijpt in België in met de nieuwe wet femicide, hulporganisaties in Nederland zijn ook vragende partij.
Educatie: educatieve programma's kunnen gerichter ontwikkeld worden wanneer we specifiek spreken over femicide in plaats van algemeenheden zoals "huiselijk geweld"..
Pleitbezorging: Het benoemen van femicide helpt bij het pleiten voor meer middelen en betere wetgeving om vrouwen te beschermen tegen gendergerelateerd geweld.
Ook jij kan bijdragen aan de bestrijding van femicide
Het bestrijden van femicide vereist collectieve actie op verschillende niveaus - individueel, gemeenschappelijk én institutioneel.
Dit zijn 10 belangrijke steentjes die jij kan bijdragen in de strijd tegen femicide:
Kennis delen: bewustwording creëren begint met kennisoverdracht over wat femicide is en waarom het gebeurt. Kennis speelt een cruciale rol in het veranderen van houdingen ten aanzien van gendergelijkheid en respect voor vrouwen.
Hulporganisaties steunen: financiële bijdragen of vrijwilligerswerk bij organisaties die steun bieden aan slachtoffers kan een groot verschil maken. Slachtoffers moeten toegang hebben tot veilige onderkomens, juridische steun en psychologische hulpverlening.
Alert zijn voor signalen van geweld: de signalen kennen van huiselijk geweld kan helpen om potentiële gevallen van femicide te voorkomen.
In gesprek durven gaan: het bespreekbaar maken van gendergerelateerd geweld binnen je eigen sociale kring draagt bij aan stigmaverlaging rond dit themazoen.
Politici aanspreken: contact zoeken met politici over dit onderwerp kan hen laten inzien hoe belangrijk we dit thema vinden en zij zijn verantwoordelijk voor het Strengere wetten rondom huiselijk geweld en stalking zijn noodzakelijk om potentiële daders af te schrikken en hen verantwoordelijk te stellen voor hun daden.
Je stem laten horen: spreek je uit tegen minimaliserende termen zoals "familiedrama" die bijdragen aan de normalisering van geweld tegen vrouwen. Inzetten op sociale bewijskracht door collectieve acties kan ook onze zaak sterker maken. Demonstraties, petities en bewustwordingscampagnes laten zien dat dit geen marginaal probleem is, maar iets wat ons allemaal raakt en engageert. Dit vraagstuk overstijgt individuele verschillen; het gaat over mensenrechten. Door samen te komen met één stem, kunnen we krachtiger pleiten voor verandering op beleidsniveau en in gemeenschappen wereldwijd.
Luisteren naar experts: de kennis en ervaring van academici, activisten en organisaties die zich bezighouden met huiselijk geweld zijn cruciaal in deze strijd. Hun autoriteit en expertise op dit gebied is essentieel om effectieve strategieën en tools te ontwikkelen en implementeren om femicide te voorkomen.
Luisteren naar overlevers: luister naar en leer van de verhalen van overlevers van geweld. Hun moedige getuigenissen leggen het menselijke aspect bloot achter statistieken en nieuwsberichten, ze herinneren ons eraan waarom dit gevecht zo belangrijk is. Achter elk krantenartikel, achter elke statistiek zit een mens van vlees en bloed. Het is altijd iemands moeder, dochter, zus, vriendin.
Bijdragen tot het creëren van een veilige maatschappij: we moeten samen een veilige ruimte voor vrouwen creëren waarin zij zonder angst kunnen leven. Wij zijn uiteindelijk "de maatschappij" en wij geven haar allemaal samen vorm, zowel door actie als door inactie.
Consequent alle vormen van genderongelijkheid veroordelen: standvastig blijven in de duidelijke veroordeling van alle vormen van genderongelijkheid en gendergerelateerd geweld toont aan dat we de nood aan verandering ernstig nemen
Tot slot
Femicide is geen privézaak of familiekwestie. Het is een uiting van ultiem gendergerelateerd geweld die ons allemaal aanbelangt en onze volle aandacht verdient.
Het bagatelliseren van femicide als “familiedrama” moet dus stoppen.
Door de juiste terminologie toe te passen, bewustzijn te creëren rondom dit onderwerp en actief bij te dragen aan veranderingsprocessen kunnen we stap voor stap werken naar een samenleving waarin alle personen veilig zijn, ongeacht hun genderidentiteit.
We mogen niet zwijgend toekijken hoe nog meer levens onnodig verloren gaan.
We zijn samen sterk en met vastberadenheid en inzicht kunnen we geweldige veranderingen bewerkstelligen.
Laten we deze strijd samen aangaan, niet alleen voor onszelf, onze dochters en de vrouwen die we kennen, maar voor alle vrouwen uit het verleden, het heden en de toekomst.
Laten we ons dus samen luid, duidelijk en consequent uitspreken tegen femicide en streven naar gerechtigheid voor iedereen wiens leven hierdoor getekend is geraakt.
Dankuwel.
Eva
#femicide #gendergerelateerdgeweld #justitie #hulpverlening #intrafamiliaalgeweld #partnergeweld #coercivecontrol #intiemeterreur #dwingendecontrole #stalking #familiedrama