Femicide is geen "familiedrama" - waarom woorden levens kunnen redden

Waarom de juiste terminologie belangrijk is en wat jij kan bijdragen in de strijd tegen femicide.

Stel je voor: het is maandagochtend, je scrollt door het nieuws terwijl je koffie drinkt. Weer een bericht over een "familiedrama" waarbij een vrouw om het leven is gekomen. Je schudt je hoofd, denkt "wat erg voor die familie" en scrollt verder. Maar wacht even - dit is precies het probleem waar ik het vandaag over wil hebben.

Die term "familiedrama" die zo makkelijk over onze lippen rolt? Die doet onrecht aan een hartverscheurende realiteit die 1 op de 3 vrouwen wereldwijd raakt.

Want achter elke statistiek van de World Health Organization zit een verhaal van iemand die er niet meer is.

In België sterven maandelijks 2 vrouwen door geweld - dat zijn geen drama's, dat zijn femicides.

Waarom deze terminologie me zo raakt

Als iemand die zich al jaren bezighoudt met gendergerelateerd geweld, word ik dagelijks geconfronteerd met de kracht en het gevaar van woorden.

Wanneer we femicide afdoen als "familiedrama", maken we ons schuldig aan meer dan alleen incorrect taalgebruik.

We bagatelliseren, we verbergen, we laten toe dat dit patroon zich herhaalt.

Femicide - het doden van vrouwen omdat ze vrouw zijn - verdient een naam die recht doet aan de ernst ervan.

Het is geen interne familiezaak waar buitenstaanders zich niet mee zouden mogen bemoeien. Het is een maatschappelijk probleem dat schreeuwt om onze collectieve aandacht en actie.

Toen de Belgische wet femicide op 1 oktober 2023 van kracht werd, inclusief de definitie van coercive control, voelde dat als een overwinning. Eindelijk erkende de wetgever wat professionals al jaren wisten: deze misdaden hebben een specifieke, gendergerelateerde context die we niet kunnen wegmoffelen onder algemene termen.

De macht van accurate woorden

Woorden vormen onze realiteit. Ze bepalen hoe we denken, voelen en handelen. Wanneer experts op het gebied van gendergerelateerd geweld, onderzoekers van internationale organisaties zoals de WHO, en academici die decennia ervaring hebben opgebouwd, ons vertellen dat terminologie cruciaal is - dan moeten we luisteren.

Accurate benamingen zijn essentieel zijn voor effectieve preventie. Hulporganisaties die dagelijks met slachtoffers werken, pleiten al jaren voor deze bewustwording.

Hun expertise, opgebouwd door jarenlange ervaring aan de frontlinie, toont aan dat correcte identificatie letterlijk levens kan redden.

De vier gezichten van femicide

De Belgische wet onderscheidt vier vormen, elk met hun eigen dynamiek:

• Intieme femicide: doding door partner of familielid

• Niet-intieme femicide: doding na ander geweld door onbekenden

• Indirecte femicide: onopzettelijke doding door geweld of zelfmoord na partnergeweld

• Gendergerelateerde doding: inclusief transgender personen

Deze classificatie is geen academische oefening. Het is een hulpmiddel dat agenten, rechters en hulpverleners helpt om patronen te herkennen en adequate maatregelen te treffen.

Mythen die ons misleiden

Laten we eerlijk zijn over enkele hardnekkige misvattingen.

Ten eerste: "het overkomt alleen bepaalde types vrouwen."

Deze mythe is niet alleen onjuist, maar ook gevaarlijk. Femicide treft vrouwen uit alle lagen van de samenleving - van de directeur tot de student, van de moeder van drie tot de alleenstaande professional.

Ten tweede: "daders zijn altijd herkenbare monsters."

De realiteit is dat ze vaak juist charmant, succesvol en gerespecteerd lijken. Die aardige buurman, die behulpzame collega, die keurige vader op het schoolplein - het zijn vaak de laatste personen die je zou verdenken.

Ten derde: "ze zal het wel verdiend hebben."

Dit is misschien wel de meest schadelijke mythe van allemaal.

Het idee dat een slachtoffer op de een of andere manier verantwoordelijk zou zijn voor het geweld dat haar is aangedaan, is niet alleen onjuist, maar ook diep onrechtvaardig.

Niemand verdient geweld, ongeacht gedrag, kleding, afkomst of keuzes.

Door deze mythe in stand te houden, schuiven we de schuld van de dader naar het slachtoffer en maken we het voor vrouwen nog moeilijker om hulp te zoeken.

Deze misvattingen houden ons gevangen in een cyclus van ontkenning en onwetendheid. Ze voeden het verhaal van het "familiedrama" waarin niemand had kunnen voorzien wat er zou gebeuren.

Jouw rol in deze strijd

Nu denk je misschien: "Wat kan ik hier als individu aan doen?"

Meer dan je denkt.

Onderzoek toont aan dat maatschappelijke verandering begint bij bewuste keuzes van individuen die samen een beweging vormen.

Concrete acties die verschil maken

Kennis delen werkt. Wanneer je vrienden, familie of collega's hoort spreken over een "familiedrama," corrigeer dan respectvol. Leg uit waarom femicide de juiste term is. Deze gesprekken, hoe ongemakkelijk ook, zijn cruciaal voor bewustwording.

Steun hulporganisaties. Of dat nu financieel is, door vrijwilligerswerk, of door hun werk te delen op sociale media - deze organisaties redden levens. Hun expertise, opgebouwd door jarenlange ervaring, maakt hen tot autoriteiten op dit gebied.

Leer de signalen herkennen. Isolatie van vrienden en familie, financiële controle, stalking, dreigementen - dit zijn allemaal rode vlaggen. De politie gebruikt sinds 2023 een checklist om deze patronen te herkennen, maar ook wij als burgers kunnen alert zijn.

Spreek politici aan. De Belgische wet femicide kwam er niet zomaar. Het was het resultaat van jaren lobbyen door experts en activisten. Nederlandse hulporganisaties roepen nog steeds om vergelijkbare wetgeving. Jouw stem telt.

De kracht van collectieve actie

Sociale bewegingen ontstaan wanneer individuen beseffen dat hun persoonlijke ervaring deel uitmaakt van een groter patroon. Demonstraties, petities en bewustwordingscampagnes tonen dat dit geen marginaal probleem is, maar iets wat ons allemaal raakt.

Wanneer onderzoekers van gerenommeerde universiteiten, medewerkers van hulporganisaties, en overlevers van geweld hun verhaal delen, creëren we een krachtig geheel. Hun autoriteit en expertise geven gewicht aan onze boodschap.

Luisteren naar wie het weet

De stemmen die we het hardst moeten horen, zijn vaak het stilste.

Overlevers van geweld die de moed vinden om hun verhaal te delen, bieden ons inzicht in een realiteit die statistieken niet kunnen vangen.

Hun ervaringen, gevalideerd door professionals die dagelijks met trauma werken, tonen ons wat er echt nodig is.

Academici die decennia onderzoek deden, hulpverleners met jarenlange ervaring, en beleidsmakers die zich specialiseerden in gendergerelateerd geweld - zij vormen samen het kennisnetwerk dat ons de weg wijst naar effectieve preventie en interventie.

Het grotere plaatje

Femicide is het uiterste punt van een spectrum van gendergerelateerd geweld.

Het begint vaak met subtiele vormen van controle en escaleer langzaam.

Coercive control - de dwingende controle die nu eindelijk erkend wordt in de Belgische wet - is vaak het beginpunt van een dodelijk traject.

Daarom is het zo belangrijk dat we alle vormen van genderongelijkheid consequent veroordelen. Seksisme op de werkplek, catcalling op straat, de pay gap, stereotype rolverdelingen - ze zijn allemaal onderdeel van dezelfde cultuur die geweld tegen vrouwen normaliseert.

Samen sterker

De expertise van internationale organisaties zoals de WHO, de ervaring van lokale hulporganisaties, de inzichten van academisch onderzoek - ze wijzen allemaal in dezelfde richting. Verandering is mogelijk, maar alleen als we samen optrekken.

Wanneer we ons uitspreken tegen minimaliserende termen, wanneer we slachtoffers geloven, wanneer we daders ter verantwoording roepen, en wanneer we structurele veranderingen eisen - dan bouwen we aan een veiligere wereld.

Een toekomst zonder femicide

Stel je die wereld eens voor.

Een samenleving waarin vrouwen niet meer hoeven te controleren of hun drankje niet bespiked is.

Waarin ze 's avonds ontspannen naar huis kunnen lopen.

Waarin relatieconflicten niet eindigen in dodelijk geweld.

Die wereld is mogelijk.

Landen die geïnvesteerd hebben in preventie, in onderwijs, in wetgeving en in bewustwording, zien daadwerkelijk een daling in femicide cijfers.

Het bewijs is er - we hoeven alleen de moed te hebben om ernaar te handelen.

Maar het begint bij ons allemaal.

Bij elk gesprek waarin we femicide bij name noemen.

Bij elke keer dat we de signalen herkennen en actie ondernemen.

Bij elke keer dat we de expertise van professionals serieus nemen en hun aanbevelingen opvolgen.

De tijd is nu

We kunnen niet langer doen alsof dit probleem vanzelf verdwijnt.

Elke maand sterven er in België 2 vrouwen door geweld.

In Nederland zijn de cijfers niet minder alarmerend.

Wereldwijd heeft 1 op de 3 vrouwen te maken met geweld.

Achter elke statistiek zit een mens.

Achter elk nieuwsbericht zit een familie die rouwt.

Achter elke femicide zit een patroon dat we hadden kunnen doorbreken als we de signalen herkend hadden, als we de juiste taal gebruikt hadden, als we gehandeld hadden.

Dus laten we stoppen met wegkijken.

Laten we stoppen met bagatelliseren.

Laten we de moed hebben om femicide bij naam te noemen, om de experts te geloven die ons waarschuwen, en om de actie te ondernemen die levens kan redden.

De strijd tegen femicide is niet alleen een strijd voor vrouwen - het is een strijd voor de samenleving die we willen zijn.

Een samenleving waarin iedereen veilig is, ongeacht geslacht. Waarin geweld niet genormaliseerd wordt. Waarin we voor elkaar opkomen.

Die samenleving begint met jou.

Met ons.

Met de woorden die we kiezen en de acties die we ondernemen.

Femicide is geen familiedrama - het is een maatschappelijke verantwoordelijkheid die we allemaal delen.

Wat ga jij vandaag doen om deze verandering in gang te zetten?

Eva