Hoe dit gedragspatroon herkennen?
“Coercive control”. De term is bij ons nog niet zo ingeburgerd als hij zou moeten zijn.
Als we denken aan “familiaal geweld” en “partnergeweld” denken velen nog dadelijk aan fysiek geweld. Maar geweld is meer dan slaan.
Controle en macht uitoefenen, je manipuleren en je afhankelijk maken, dat is ook geweld.
Vaak gebeurt emotioneel en psychisch geweld zo subtiel, dat wie er middenin zit, het zelfs niet door heeft.
Je kan wel een vaag gevoel hebben van “is dit wel OK?” en “is dit bij iedereen zo?”, maar zeker wanneer je uit een gezin komt waarin emotioneel (en eventueel ander) misbruik “normaal” was, dan voelt een relatie waarin subtiele vormen van geweld voorkomen, ook normaal.
Ook al is het destructief en toxisch, het voelt “normaal” en “veilig”, want het is wat je kent.
Wat is "coercive control"?
In het Nederlands spreken we van “dwingende controle” of “dwangcontrole”, maar ook die termen zijn nog niet ingeburgerd. Voor een groot aantal mensen is het nochtans dagelijkse realiteit en ellende.
Elke dag doen 40 mensen in België aangifte van emotioneel en psychisch misbruik. En ik durf er geld op verwedden dat de meerderheid daarvan zonder meer geseponeerd wordt of een vertaald wordt naar een klacht waar de wetgeving wél op voorzien is en waar politie en gerecht wél een kader voor heeft, zoals gijzeling in het geval je thuis wordt opgesloten en je sleutels worden afgenomen.
Gijzeling is bekend, het gedragspatroon dat ervoor zorgt dat een partner je gijzelt, is nog onvoldoende bekend. Maar daarover straks meer.
“Coercive control” is een vorm van psychologisch misbruik waarbij de pleger d.m.v. een patroon van controlerend en manipulatief gedrag macht doet gelden over het slachtoffer, een partner of ex-partner, vaak door intimidatie en vernedering.
Het kan een eenmalig feit zijn of een patroon waar je gevoel van vrijheid, autonomie en eigenwaarde onder lijdt. Dit maakt een slachtoffer afhankelijker van de geweldpleger en dit creëert een cyclus van misbruik en geweld.
Het is als een onzichtbare ketting waar het slachtoffer aan ligt en die het slachtoffer onderdrukt houdt.
Het berooft mensen van hun vrijheid om zaken te doen, gelijkaardig aan een gijzelingssituatie. Maar dan een gijzelingssituatie die moeilijker als dusdanig te herkennen is.
Als je vaak twijfelt aan jezelf en niet (meer) weet of wat je voelt en waarneemt echt of ingebeeld is, wees dan niet bang om hulp te zoeken.
Het kan moeilijk zijn om samenhangend uit te drukken wat je meemaakt en dat is perfect normaal. Iemand die het ook beleeft of beleefd heeft, zal het herkennen.
En begrepen worden en erkenning krijgen is ontzettend belangrijk.
Ik heb in deze post 15 kenmerken van controlerend, destructief gedrag op een rijtje gezet.
Als zelfs maar 1 ervan bekend klinkt, dan kan het tijd zijn om de relatie te her-evalueren en een “exit-strategie” voor te bereiden.
Wanneer je iets dergelijks meemaakt na de scheiding, dan is het een goed idee om advies in te winnen m.b.t. hoe je de controle kan beperken en hoe je zelf kan blijven rechtstaan in de stormen en de stress leefbaar houdt.
15 kenmerken van "coercive control"
1. Je levensstijl bepalen
Het kan tof en sympathiek lijken wanneer je partner interesse toont in je garderobe en je hobby’s, maar wanneer hij/zij je (al dan niet subtiel) voorschrijft hoe hij/zij wil zien dat jij je kleedt, wat je mag doen qua job en in je vrije tijd of waar je mag gaan en staan en met wie, dan is dat een veelvoorkomend teken van “coercive control”.
Misbruikplegers maken robots van hun slachtoffers. Slachtoffers worden zo geconditioneerd dat ze automatisch dragen, eten, doen wat hun partner wil. Want anders volgt er een straf die verschillende vormen kan aannemen.
Het slachtoffer raakt zijn/haar gevoel van identiteit kwijt en de capaciteit om zelfstandig beslissingen te nemen.
Dit soort manipulatie kan mensen breken. Ze kunnen niet meer voor zichzelf denken en hebben het gevoel dat ze zonder de instructies van hun misbruikpleger niet meer weten hoe ze moeten leven. Hun eigen wil, mening, zelfvertrouwen, eigenwaarde en identiteit verdwijnt.
2. Je isoleren van familie en vrienden
De tactiek van “verdeel en heers” vergroot iemands macht, dus een pleger van “coercive control” zal proberen je te isoleren van je familie, je vriend(inn)en en van eender welk support systeem dat je zou kunnen helpen, met als doel de volledige controle te krijgen.
Iemand die geen vangnet heeft, is minder geneigd om de relatie te verlaten.
Als je partner kwaadspreekt over je familie of je vrienden, is dat een eerste rode vlag. Het kan zich uiten als negatieve commentaren, er een probleem van maken om hen te zien, hen afkeuren.
Geweldplegers hangen ook graag het slachtoffer uit, dus ze durven ook wel insinueren dat het je familie of je vrienden zijn die iets tegen hem/haar hebben en dat je voor hem/haar moet opkomen tegenover je familie en je vrienden.
Het slachtoffer gaat vaak geloven dat het effectief aan de vrienden en de familie ligt en wil niets meer met hen te maken hebben “omdat zij hun partner niet willen aanvaarden”.
Waarom plegers dat doen? Omdat ze hun slachtoffer enkel voor zich alleen willen.
Ze willen niet dat buitenstaanders te weten komen hoe het er achter de voordeur aan toegaat, ze willen geen kritische blik van buitenaf, want dat kan een invloed hebben op hun slachtoffer en dat is een bedreiging.
Het is als een roofdier dat een prooidier afzondert van de kudde. Het is gemakkelijker te doden wanneer het kwetsbaar, alleen en bang is.
3. Je constant bekritiseren
Regelmatig bekritiseerd worden, direct of indirect, subtiel of helemaal niet subtiel, is ook een rode vlag.
Te dik, te dun, te kleine borsten, te grote borsten, te dikke billen, stokkenbenen, dom, lelijk, te min voor hem/haar, … doet je je zelfvertrouwen verliezen.
Het is een gerichte aanval op je eigenwaarde, zodat je de relatie niet verlaat (“wie zou je willen?”) en zodat je enkel bevestiging zoekt bij diegene die het geweld pleegt.
Plegers van psychologisch misbruik voelen zich beter en groter wanneer ze zich boven anderen kunnen stellen door hen kleiner te maken en hen een slecht gevoel te bezorgen.
Triest, maar realiteit.
4. Je doen en laten in de gaten houden
Het kan eerst onschuldig lijken en hij/zij kan er een goed-klinkende reden voor geven, maar voortdurend in de gaten houden wat je doet, is controlerend gedrag.
Plegers willen ten allen tijde controle houden, controle verliezen is iets waar ze niet mee om kunnen.
Ze houden in de gaten waar je heen gaat, met wie, voor hoe lang.
Ze noteren je kilometerstand voor je vertrek en bij terugkomst.
Ze houden je sociale media in de gaten, met wie je chat, met wie je belt.
Ze vragen je om je locatiegegevens altijd aan te houden op je gsm zodat ze je overal kunnen volgen en je bewegingen monitoren, vaak onder het mom van “je veiligheid”.
In extreme gevallen hacken ze je mail, je social media accounts, installeren ze keyloggers (programma’s die alle toetsaanslagen op je keyboard registreren), installeren ze camera’s in huis, tracking devices in je auto enzovoort.
Een rode vlag van jewelste.
5. Je interesses en hobby’s ontzeggen
Wanneer een misbruikpleger je controleert door je hobby’s en interesses die jij leuk vindt te ontzeggen, probeert hij/zij eigenlijk de kern van wie je bent te breken. je interesses en je hobby's zijn een belangrijk deel van je persoonlijkheid.
Als je je interesses en hobby's moet laten varen, dan doe je niet meer de dingen die jou gelukkig maken en dan word je kleiner (en wordt hij/zij automatisch groter en machtiger).
Waarom zou een liefhebbende partner dat doen? Plegers van “coercive control” leven van macht en controle. Dat geeft hen een goed en machtig gevoel.
Hoe meer controle ze hebben over hun slachtoffer, hoe beter...
6. Je gaslighten
Twijfel je soms aan jezelf? Vraag je je soms af of iets echt gebeurd is zoals jij je het je herinnert of niet? (Tip: houd een dagboek bij zodat je niet aan jezelf of aan de realiteit gaat twijfelen!)
Gaslighting is een zeer subtiele maar kwaadaardige vorm van psychologisch geweld en manipulatie die ervoor zorgt dat slachtoffers twijfelen aan wat hun eigen zintuigen hen vertellen, aan hun eigen emoties, aan hun eigen oordeel en zelfs aan hun eigen mentale gezondheid.
Gaslighting is een van de meest gevaarlijke vormen van emotioneel geweld.
Een pleger zal verschillende vormen van gaslighting gebruiken om het slachtoffer het gevoel te geven dat het allemaal aan hen ligt.
Plegers overtuigen slachtoffers ervan dat slachtoffers dingen hebben gezegd en gedaan die ze helemaal niet deden of zeiden. Of dat zaken helemaal niet gebeurd zijn zoals slachtoffers ze zich herinneren. En dat ze gek zijn en psychologische hulp nodig hebben omdat de voeling met de realiteit kwijt zijn.
Gaslighting heeft zware gevolgen. Slachtoffers staan voortdurend onder stress, hun hele wereld wordt onveilig want ze kunnen nergens nog zeker van zijn. Ze vertrouwen zichzelf en hun eigen zintuigen niet meer. Ze zijn verward, beschaamd, bang, gekwetst en voelen zich verloren.
Gaslighting richt zeer veel schade aan en leidt tot trauma.
7. Je negeren
Wanneer iemand van wie we houden ons negeert, dan activeert dat dezelfde delen in onze hersenen als de delen die actief zijn wanneer we fysieke pijn ervaren.
Genegeerd worden, zeker door iemand waar je van houdt, doet daardoor echt pijn.
Wanneer je “stout” geweest bent (en “stout” kan vanalles zijn, gewoon al een eigen mening hebben kan volstaan) dan straft een pleger van psychologisch misbruik je op verschillende manieren.
Een vaak gebruikte tactiek om je te straffen, is je negeren.
De pleger verwacht dat jij je excuseert, ook al deed je niks fout, dat jij de relatie herstelt en om dat te bereiken, negeert hij je zo lang tot je dat doet. Kruipen moet je.
Daarenboven wordt zo het eigen aandeel dat de misbruikpleger heeft in het probleem tot nul herleid. Hij/zij hoeft zo geen enkele verantwoordelijkheid te nemen en de misbruikpleger leidt zo de aandacht af van zichzelf, terwijl hij de spot richt op het gedrag van het slachtoffer.
Het is dus een pure manipulatietactiek en een grote rode vlag.
8. De regels van jullie seksleven bepalen
Dringt je partner zich aan je op wanneer jij geen seks wil?
Dringt hij/zij aan op seksuele handelingen die jij niet ziet zitten?
Verschillende libido’s hebben is normaal, maar wanneer je partner je dwingt tot eender wat waar jij je niet comfortabel bij voelt, dan is dat een rode vlag voor “coercive control”.
Hetzelfde geldt wanneer je partner je seks ontzegt als straf omdat je je niet gedragen hebt volgens zijn/haar regels.
Een controlerende partner wil de controle over élk aspect van je leven en de seksuele kant van de relatie maakt daar deel van uit.
Ze bepalen waar, wanneer en hoe.
Opnieuw, dit heeft alles te maken met macht en controle.
Een misbruikpleger houdt geen rekening met jou of met instemming, ze geloven echt dat ze het recht hebben om eender wat te doen dat hen bevalt.
9. Jaloerse beschuldigingen uiten
Velen hebben -helaas- geleerd dat jaloezie een “teken is van liefde”.
Maar voortdurend beschuldigd worden van iets dat je niet gedaan hebt, is een aanslag op je gevoel van “zelf” en is een manier waarop men controle houdt over je.
Vaak is het een projectie van het gedrag dat de misbruikpleger zelf stelt.
Vaak doet hij/zij zelf waar hij jou van beschuldigt!
Jaloezie komt voort uit een gevoel van “eigendom”, het is geen teken van liefde.
Liefde laat net vrij en is gebaseerd op vertrouwen en vloeit makkelijk in beide richtingen.
Misbruikplegers geloven dat hun slachtoffers hun eigendom zijn.
Wanneer hun slachtoffer van eender wie aandacht krijgt, vinden ze dat niet leuk.
De misbruikpleger wil zelf alle aandacht!
En stel je eens voor dat zijn slachtoffer hem verlaat…
10. De financiën controleren
Een gedeelde rekening is logisch in een relatie, maar wanneer een pleger van psychologisch geweld volledige controle krijgt over je financiën is er iets goed mis.
Misbruikplegers houden van de macht die controle houden over de financiën hen geeft.
Door je van hen afhankelijk te maken op financieel vlak weten ze alles wat je doet en moet je op den duur zelfs geld vragen om een brood te kunnen gaan halen. Het is een zoveelste manier om je doen en laten te controleren.
Sommige mensen worden dermate gemanipuleerd dat ze al hun bezittingen kwijtraken.
Ze betalen bijvoorbeeld het huis af van hun partner, betalen alle kosten, ... terwijl ze er geen Euro van terugzien of er iets voor in de plaats krijgen.
Je financieel afhankelijk van hen maken, is ook een bijkomende manier om je te isoleren en om zeker te zijn dat je nergens heen kan. Je zit eigenlijk in de val, je ziet geen uitweg en je moet bij hem/haar blijven ondanks alles…
11. Je volgens hun regels doen leven
“My way or the highway”. ~~Elke pleger van "coercive control"
Niet alleen wat je partners regels zijn, is belangrijk.
Vooral diens reactie wanneer je die niet goed nageleefd hebt (je schoenen op een andere dan de toegewezen vloertegel gezet, de toiletrol anders opgehangen dan geïnstrueerd) en je wordt daar op eender welke manier voor gestraft, dan is er iets loos.
Plegers van psychologisch misbruik willen alles op HUN manier zien gebeuren en ENKEL op hun manier. Andere opties bestaan gewoonweg niet.
Ze kunnen hun regels heel luid en duidelijk afdwingen of net heel subtiel en passief-agressief hun medewerking weigeren of ergens mee dreigen wanneer er iets niet verloopt zoals zij het willen.
Het slachtoffer loopt op eieren en staat constant onder stress, uit angst om iets verkeerds te doen en voor de gevolgen van hun "fout".
Dat zorgt ervoor dat ze zich dubbelplooien om conflicten te vermijden en er werkelijk alles aan zouden doen om hun misbruikpleger goed te stemmen.
People-pleasen is een overlevingsstrategie om een onhoudbare situatie leefbaar te proberen maken. Het is een traumarespons.
Helaas, wanneer je van zo iemand scheidt, speelt dat patroon van controle willen houden nog steeds. Zij willen de regels blijven bepalen.
Zij willen bepalen hoe de scheiding verloopt. Ze willen winnen. Koste wat kost. En dat geldt voor elk conflict en voor elke rechtszaak. Winnen om te winnen. Om je de loef af te steken. Om zich groter en sterker te wanen.
Na de scheiding heet het geweld d.m.v. macht en controle “post-separation abuse” en daarin is hetzelfde patroon van macht en controle te zien als tijdens de relatie.
Je zal met zo iemand als ex-partner in de hoek gedrumd blijven worden, ook na de scheiding.
(Het is dan een kwestie van dat drummen tot een minimum te beperken, vraag me ernaar.)
Krijgen jullie co-ouderschap over de kinderen?
Dan zal de controlerende ex-partner bepalen hoe dat co-ouderschap ingevuld zal wordt. Hij zal regels opmaken voor jou die niet voor hemzelf gelden.
Hij/zij zal zich nog steeds gedragen als je baas.
Je zal als ouder gemicromanaged worden.
Je ex-partner zal je blijven tot verantwoording roepen over wat je doet en hoe je het doet en waarom je het doet. Met als excuus "ik wil alleen het beste voor de kinderen".
Bereid je voor op conficten en rechtszaken over hobby’s, uitgaven via de kindrekening, psychologische en andere begeleiding van de kinderen, de verblijfregeling, de kostenregeling, …
Er zullen conflicten zijn over alles waar jullie moeten over overleggen.
Daar komt nog bij dat dergelijke mensen de wijsheid in pacht denken te hebben. Ze zijn expert in werkelijk ALLES.
ZIJ weten wat het beste is voor jullie kinderen.
ZIJ zijn de enige die echt weten wat jullie kinderen nodig hebben en die de kinderen écht kennen.
Jij bent de slechtste ouder van de wereld.
Artsen, specialisten, psychologen, therapeuten, … zijn één na één totaal incompetent. Totaal. Of ze werken voor jou en doen blindelings wat jij hen opdraagt. Het is één groot complot tegen hen. Daar komt de slachtofferrol weer piepen.
Waar ze voor de scheiding mogelijks nauwelijks betrokken waren bij de opvoeding en de zorg, zullen ze zich nu opwerpen als De Perfecte Ouder.
Het gaat niet alleen over controle over jou, maar ook over hun imago.
Een vorm van controle die de deur openzet voor:
12. Ouderverstoting
Als je (ex-)partner je kind ervan kunnen overtuigen heeft om je te verwerpen als ouder zonder gegronde reden (zoals misbruik, mishandeling, …) dan saboteert dat niet alleen je relatie met je kinderen maar het maakt zijn/haar positie (nog) sterker.
De misbruikpleger voelt zich nog machtiger.
Oudervervreemding is een lastercampagne (die typisch ontstaat wanneer je een pleger van psychologisch misbruik verlaat) waarbij de pleger anderen, inclusief je kind, tegen je opzet zodat je je nog meer geïsoleerd voelt en effectief geïsoleerd raakt, zelfs van je eigen vlees en bloed.
13. Bedreigingen uiten
Ben je bang van je (ex-)partner? Bang dat hij/zij jou, je kind, je familie of vrienden zou pijn doen of op een andere manier schade berokkenen?
Bedreigingen van eender welke aard intimideren je en maken je bang, zodat je eender wat zou doen voor rust en veiligheid.
Eens een misbruikpleger weet dat deze tactiek werkt, dan kent hij je zwakke plek en hij/zij blijft doen wat ze doen. Omdat het werkt.
14. Je chanteren
Chantage lijkt misschien iets wat alleen voorkomt in films, maar wanneer je je partner in vertrouwen genomen hebt (toen je nog dacht je soulmate gevonden te hebben...) en foto’s gedeeld hebt, privé-informatie verschaft hebt die je mogelijks in een slecht daglicht kan plaatsen, … en hij/zij dreigt ermee die nu openbaar te maken, dan is dat chantage.
Misbruikplegers zouden er alles aan doen om te “winnen” en hun zin te krijgen.
Ze schrikken nergens voor terug, dus ook niet voor dergelijke tactieken.
In het begin van de relatie doen ze zich voor als betrouwbaar en geïnteresseerd in jou.
Dit is een slimme tactiek om aan “vuiligheid” te geraken waar ze je mee kunnen chanteren.
Dit zet slachtoffers het mes op de keel zodat die doen wat de misbruikpleger wil.
Nogmaals, macht en controle.
15. Je toegang tot hulp ontzeggen
“Eva, sorry, maar ik mag niet naar jou komen.”
Het doet mij werkelijk pijn wanneer iemand mij dat laat weten. Omdat ik weet welk gevaarlijk, controlerend gedragspatroon daar achter zit. Ik weet hoe een dergelijk gedragspatroon kan eindigen. (Als een gezinsdrama in de krant...)
Wanneer een partner je verhindert om je te laten helpen, dan is dat een rode vlag en een teken dat je écht hulp nodig hebt.
Een misbruikpleger ziet zijn slachtoffer liefst zoveel mogelijk lijden.
Dit is iets wat de doorsnee mens niet kan vatten, maar het is zo. En het is gevaarlijk.
Aan iedereen die het beleeft of beleefd heeft, I feel you.
Als ik je ergens mee kan helpen, met plezier!
Zorg goed voor jezelf.
Veel warms,
Eva
#coercivecontrol #macht #controle #dwingendecontrole #postseparationabuse #misbruiknascheiding #narcisme #narcistischmisbruik #partnergeweld #familiaalgeweld #coouderschap #hoogconflictscheiding #oudervervreemding #kindermishandeling #hoogconflictpersoonlijkheid #narcisme #narcistischmisbruik #narcismedoorzien #familierechtbanken #hulpverlening #bemiddeling #kinderrechten #psychischgeweld #gaslighting #manipulatie #narcistischslachtoffersyndroom #geweldismeerdanslaan