Stop met vragen waarom ze niet weggaat (het komt door de traumaband)

Waarom blijft ze bij hem? Het is de vraag van bezorgde ouders, wanhopige vrienden, gefrustreerde familieleden. En elke keer denk ik hetzelfde: jullie stellen de verkeerde vraag.

Als traumatherapeut die al jaren slachtoffers van relationeel geweld begeleid, wil ik vandaag iets duidelijk maken.

We moeten ophouden met vragen waarom slachtoffers niet weggaan, en beginnen begrijpen waarom ze niet kán weggaan.

Dit onderscheid is cruciaal en kan het verschil maken tussen iemand verder isoleren of daadwerkelijk helpen.

De verkeerde vraag leidt tot verkeerde antwoorden

"Waarom gaat ze niet gewoon weg?"

Deze vraag impliceert dat het een keuze is. Een rationele beslissing die iemand bewust maakt.

Maar dat klopt niet.

Deze vraag onthult ons gebrek aan begrip voor wat er werkelijk gebeurt in het brein en lichaam van iemand die jarenlang psychologische manipulatie heeft ondergaan.

Het probleem met deze vraag is dat hij suggereert dat het slachtoffer controle heeft over de situatie. Dat ze morgen wakker kan worden en gewoon kan besluiten: "Vandaag ga ik weg."

Maar traumabanden werken niet zo. Ze zijn niet rationeel, niet logisch, en zeker niet makkelijk te doorbreken.

Ik zie de frustratie in de ogen van familieleden die dit niet begrijpen. Ze denken dat hun dochter, zus of vriendin "dom" is, of "te zwak", of "masochistisch".

Niets van dit alles is waar.

Ze is gevangen in een onzichtbare ketting die sterker is dan staal.

Traumabanden zijn neurobiologie, geen zwakte

Laat me uitleggen wat er werkelijk gebeurt.

Een traumaband ontstaat door een neurobiologisch proces waarbij het brein van het slachtoffer letterlijk wordt herprogrammeerd.

Door de constante afwisseling tussen misbruik en momenten van "liefde" wordt een verslavingspatroon gecreëerd dat vergelijkbaar is met drugs.

Het lichaam van het slachtoffer raakt gewend aan deze intense emotionele achtbaan.

Stress hormonen zoals cortisol en adrenaline wisselen af met momenten van dopamine en oxytocine tijdens de "goede" periodes. Dit creëert een biochemische afhankelijkheid die net zo echt is als een cocaïneverslaving.

Daarnaast gebruikt de misbruiker systematisch psychologische manipulatietechnieken die het zelfvertrouwen en de realiteitsperceptie van het slachtoffer ondermijnen.

Gaslighting zorgt ervoor dat ze gaan twijfelen aan hun eigen waarnemingen.

Isolatie snijdt hen af van externe referentiepunten.

Constant kleineren tast hun zelfbeeld aan.

Na maanden of jaren van deze behandeling is het brein van het slachtoffer letterlijk veranderd.

De delen verantwoordelijk voor kritisch denken en zelfbescherming zijn onderdrukt, terwijl de overlevingsmechanismen in hyperdrive staan.

Onze onwetendheid versterkt hun isolatie

Hier komt het pijnlijke deel: ons gebrek aan begrip voor traumabanden zorgt ervoor dat we slachtoffers onbedoeld verder isoleren.

Wanneer we vragen "waarom ga je niet weg?", horen zij eigenlijk: "Je bent dom dat je blijft."

Wanneer we zeggen "ik zou dat nooit pikken", vertalen zij dat naar: "Jij bent zwakker dan ik."

Wanneer we gefrustreerd raken omdat ze "weer terug is gegaan", bevestigen we hun gevoel dat niemand hen begrijpt.

Dit versterkt precies wat de misbruiker al jaren vertelt: dat niemand hen zal geloven, dat niemand van hen houdt zoals hij dat doet, dat ze zonder hem niets zijn.

Onze onbedoelde veroordeling wordt onderdeel van hun trauma.

Ik heb cliënten gehad die vertelden dat de reacties van familie en vrienden soms pijnlijker waren dan het misbruik zelf. Want van hun partner verwachtten ze inmiddels niets anders. Maar van hun geliefden hadden ze liefde en begrip verwacht, en kregen ze veroordeling en ongeduld.

Wat we wel kunnen doen

De oplossing begint met het stellen van de juiste vragen.

In plaats van "waarom ga je niet weg?", kunnen we vragen: "Wat heb je nodig om veilig te zijn?" Of: "Hoe kan ik je ondersteunen?" Of simpelweg: "Ik geloof je."

We moeten begrijpen dat herstel van trauma tijd kost. Het is ook geen lineair proces met duidelijke mijlpalen. Het gaat met vallen en opstaan, vooruitgang en terugval. En dat is normaal.

Professionele hulp is essentieel, maar familie en vrienden spelen een cruciale rol als stabiele, veilige haven.

Dit betekent:

• Oordeel niet, luister wel

• Bied praktische steun zonder voorwaarden

• Geloof hun verhaal, ook als het inconsistent lijkt

• Houd contact, ook tijdens "moeilijke" periodes

• Wees geduldig met het proces

Het betekent ook dat we onszelf moeten beschermen.

Zoek zelf ook steun, stel grenzen waar nodig, en vergeet niet dat je niet verantwoordelijk bent voor hun keuzes.

De kracht van begrip

In mijn praktijk zie ik keer op keer hoe krachtig het is wanneer iemand zich eindelijk begrepen voelt. Wanneer ze beseffen dat hun reacties normaal zijn voor iemand in hun situatie. Dat ze niet gek zijn, niet zwak, niet stom.

Dit begrip doorbreekt de schaamte die hen gevangen houdt. Het opent de deur naar herstel. Het geeft hen de moed om hulp te zoeken en stappen te zetten naar vrijheid.

Een van mijn cliënten zei het perfect: "Toen mijn zus eindelijk ophield met vragen waarom ik niet wegging, en begon te vragen hoe ze me kon helpen, voelde ik me voor het eerst in jaren niet alleen."

De uitdaging voor ons allemaal

Hier is mijn oproep aan iedereen die dit leest: verander je perspectief.

Stop met vragen waarom slachtoffers niet weggaan.

Begin met begrijpen waarom ze niet kunnen weggaan. Informeer jezelf over traumabanden en relationeel geweld. Praat erover met anderen in je omgeving.

We leven in een samenleving die nog steeds denkt dat liefde genoeg is om geweld te overwinnen. Dat is niet waar. Liefde gecombineerd met begrip, geduld, professionele hulp en tijd - dát is de formule voor herstel.

Elke keer dat je de neiging voelt om te vragen "waarom gaat ze niet weg?", neem een pauze. Adem diep in. En vraag in plaats daarvan: "Hoe kan ik haar helpen zich veilig genoeg te voelen om stappen te zetten naar vrijheid?"

Het verschil tussen deze twee vragen is het verschil tussen isolatie en verbinding.

Tussen oordeel en compassie.

Tussen het probleem verergeren en deel zijn van de oplossing.

De onzichtbare ketting die slachtoffers bindt aan hun misbruiker is sterk.

Maar onze collectieve begrip, steun en liefde kunnen sterker zijn. Het begint met de juiste vragen stellen.

Ben je zelf in een moeilijke situatie of ken je iemand die hulp nodig heeft? Zoek professionele ondersteuning, voel je welkom en gehoord bij mij. Je hoeft dit niet alleen te doen.

Met warmte,

Eva