Partnergeweld is een schokkend fenomeen dat veel slachtoffers maakt. Helaas is het onderwerp nog steeds omgeven door taboes, vooral als het gaat om mannen als slachtoffer.
Wanneer we het hebben over partnergeweld, denken we vaak meteen aan fysiek geweld, vrouwelijke slachtoffers en mannelijke daders. En dat is ook begrijpelijk, want geweld tegen vrouwen is een ernstige en veelvoorkomende kwestie die zelfs al te vaak een dodelijke afloop kent.
Maar die terechte aandacht voor geweld tegen vrouwen kan de indruk wekken dat mannen geen slachtoffers kunnen zijn. En dat is absoluut niet terecht.
Mannelijke slachtoffers van geweld zitten vaak vast in een web van taboes en stigma's, waardoor ze niet de hulp krijgen die ze hard nodig hebben.
In dit artikel wil ik de schijnwerpers richten op partnergeweld tegen mannen, de maatschappelijke obstakels die hen isoleren en wat we samen kunnen doen om deze slachtoffers een stem te geven.
Mythes en taboes
In de maatschappij heersen hardnekkige taboes en mythes rond partnergeweld tegen mannen.
Deze worden vaak gevoed door stereotypen en vooroordelen die mannen als de "sterke" en "dominante" partners neerzetten, waardoor het idee dat mannen slachtoffers kunnen zijn van geweld als ongebruikelijk en zelfs onrealistisch wordt beschouwd.
Dit leidt tot een vicieuze cirkel waarin mannen zich schamen om hun ervaringen te delen, wat hen weerhoudt hulp te zoeken en stappen te ondernemen.
Een studie gepubliceerd in het tijdschrift “Psychology of Men & Masculinity” wijst uit dat mannen die slachtoffer zijn van partnergeweld vaak het gevoel hebben dat ze hun ervaringen niet kunnen delen, uit angst voor stigmatisering of ongeloof.
Taboes en mythes zijn niet alleen schadelijk voor de slachtoffers zelf, maar ook voor de bredere samenleving. Ze zorgen ervoor dat de hulpverlening niet adequaat is afgestemd op de behoeften van mannen die geweld hebben ervaren.
Er bestaan verschillende mythes en taboes die het moeilijk maken voor mannen om hun ervaringen met partnergeweld te delen, zoals:
“Mannen zijn het sterke geslacht.”
Dit stereotype stelt dat mannen sterk en onkwetsbaar moeten zijn.
De heersende sociale normen moedigen mannen aan om sterk en onkwetsbaar te zijn, wat het hen moeilijk maakt om kwetsbaarheid te tonen.
Veel mannen voelen schaamte over hun situatie en zijn bang voor de sociale repercussies van het onthullen van hun ervaringen.
“Geweld tegen mannen kan niet ernstig zijn.”
Er zijn zeker significant minder mannelijke slachtoffers van dodelijk partnergeweld, maar de impact van andere types geweld mag tegelijk ook niet gebagatelliseerd worden. Mannen vrezen vaak dat hun ervaringen niet geloofd of geridiculiseerd worden, vooral als het gaat om emotioneel of seksueel geweld.
“Mannen zijn altijd de dader van partnergeweld.”
Dit idee draagt bij aan het stigma dat mannen die als slachtoffer worden gezien, niet serieus genomen worden. Mannen vrezen daardoor dat hun verhaal niet geloofd zal worden, wat hen ontmoedigt om hulp te zoeken.
Er heerst m.a.w. een sterk sociaal stigma rond mannen die slachtoffer zijn van geweld.
Veel mannen voelen zich daardoor gedwongen om hun ervaringen te verbergen uit angst voor beschamende reacties of om als zwak te worden gezien.
Dit stigma wordt verder versterkt door traditionele opvattingen over mannelijkheid, waarbij mannen worden aangemoedigd om altijd "sterk" te zijn, geen emoties te tonen en daar al zeker niet over te praten. "Big boys don't cry", weet je wel...
En helaas zijn er ook gevallen waarin ook hulpverleners en politiemensen, de personen tot wie we ons wenden als we eindelijk de drempel overwonnen hebben om hulp te vragen, de ervaringen van mannen niet serieus nemen. Dit kan leiden tot een nog sterker gevoel van isolatie en wanhoop bij slachtoffers, waardoor ze nog minder geneigd zijn om hulp te zoeken of aangifte te doen.
De meeste onderzoeken en statistieken over partnergeweld zijn bovendien gericht op vrouwelijke slachtoffers, wat ook kan bijdragen aan de perceptie dat mannen geen slachtoffers kunnen zijn. Dit gebrek aan zichtbaarheid maakt het moeilijker voor mannen om hun ervaringen te delen en om erkenning te krijgen.
Cijfers en statistieken over partnergeweld tegen mannen
Hoewel onderzoeken zich vaak richten op vrouwen als slachtoffer van partnergeweld, zijn er toch verschillende studies en statistieken die wat inzicht geven in de prevalentie van partnergeweld tegen mannen:
Volgens een onderzoek van het “Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding” (2019) geeft ongeveer 1 op de 10 mannen aan ooit slachtoffer te zijn geweest van fysiek of psychologisch geweld in hun relatie.
Cijfers van Statbel (2020) tonen aan dat 15% van de mannen aangeeft ooit te maken te hebben gehad met emotioneel geweld van hun partner.
Uit statistieken die uit onderzoek van het Vlaams Centrum voor Genderstudies naar voren komen, blijkt dat ongeveer 1 op de 7 mannen in België ooit te maken heeft gehad met partnergeweld.
Dit benadrukt de noodzaak voor meer inclusieve programma's en ondersteuningssystemen die ook rekening houden met de ervaringen van mannen.
Door deze gesprekken op gang te brengen en een veilige ruimte te creëren voor alle slachtoffers, kunnen we de weg effenen naar een samenleving waarin niemand zich hoeft te schamen voor het zoeken naar hulp.
Het aantal meldingen van partnergeweld tegen mannen is de afgelopen jaren langzaam toegenomen, wat kan duiden op een groeiend bewustzijn en bereidheid om hulp te zoeken.
Onzichtbare slachtoffers
Als we kijken naar de statistieken van geweld in de openbare ruimte, blijkt dat mannen vaker het slachtoffer zijn van fysiek geweld. Echter, wanneer het om partnergeweld gaat, zijn de verhalen van mannen vaak minder zichtbaar.
Dit heeft verschillende oorzaken, waaronder maatschappelijke verwachtingen en stereotypes die aan gender zijn verbonden.
Schattingen suggereren dat de werkelijke cijfers van mannelijke slachtoffers van partnergeweld aanzienlijk hoger zijn dan de geregistreerde gevallen. Studies tonen aan dat slechts een klein percentage van de mannen die geweld ervaren, dit meldt bij de autoriteiten. De schroom om hulp te vragen is groot, vaak door de angst voor niet serieus genomen te worden of door sociale veroordeling.
Het is cruciaal om aandacht te besteden aan deze verborgen slachtoffers en de barrières die hen weerhouden om actie te ondernemen.
Alleen door openheid te creëren en ondersteuning te bieden, kunnen we de zichtbaarheid van mannelijke slachtoffers van partnergeweld vergroten en hen aanmoedigen om de hulp te zoeken die zij verdienen.
Gevolgen voor het slachtoffer
Ten eerste kunnen mannen die slachtoffer zijn van (ex-)partnergeweld ernstige psychologische gevolgen ondervinden. Dit varieert van gevoelens van schaamte en schuld tot angst en depressie.
Voortdurende intimidatie en controle door hun (ex-)partner kan leiden tot ernstige mentale gezondheidsproblemen, zoals angst, depressie en posttraumatische stressstoornis (PTSS). Een meta-analyse van de “American Psychological Association” (2020) toont aan dat mannen die slachtoffer zijn van partnergeweld een significant verhoogd risico lopen op mentale gezondheidsproblemen.
De maatschappelijke stigma's rondom mannen die geweld ervaren, kunnen hen bovendien weerhouden om hulp te zoeken, wat hun mentale gezondheid verder onder druk zet.
Daarnaast heeft (ex-)partnergeweld vaak ook fysieke gevolgen.
Mannen kunnen niet alleen lichamelijk letsel oplopen, maar de impact van geweld kan ook leiden tot langdurige gezondheidsproblemen. Dit kan variëren van chronische pijn tot ernstigere aandoeningen als gevolg van stress. Huisartsen kunnen m.i. een belangrijke rol spelen in het detecteren van de achterliggende redenen van stressklachten en het gesprek hierover aangaan.
Sociale gevolgen zijn eveneens aanzienlijk. Mannen kunnen isolatie ervaren, zowel van vrienden als van familie, door de stigma's die aan hun situatie kleven. Dit kan hun sociale netwerken verzwakken en leiden tot een gevoel van eenzaamheid.
Hoe kunnen we deze mannen beter ondersteunen?
Het is cruciaal om mannen die slachtoffer zijn van partnergeweld uit hun isolement te halen. Dit kan op verschillende manieren worden bereikt:
Erkenning Erkenning vormt de eerste stap die elk en eender welk slachtoffer nodig heeft. Als maatschappij moeten we erkennen dat ook mannen slachtoffer kunnen zijn. Op individueel niveau is erkenning geven en krijgen cruciaal. De eerste keer dat een slachtoffer zijn (of haar) verhaal deelt, bepaalt wat er verder gebeurt of net niet gebeurt. Als dit eerste gesprek niet goed verloopt, wanneer er geen erkenning gegeven wordt, kan het slachtoffer besluiten dat het niet veilig is om erover te praten. Dit kan leiden tot het niet ondernemen van verdere stappen, waardoor de cyclus van geweld blijft voortbestaan.
Bewustwordingscampagnes
Campagnes die gericht zijn op het verhogen van de bewustwording van partnergeweld tegen mannen kunnen helpen om stigma's te doorbreken.
Campagnes die zowel mannen als vrouwen aanspreken en hen aanmoedigen om hun ervaringen te delen, kunnen helpen de drempel naar hulpverlening te verlagen. Mannen die hun ervaringen publiek delen, kunnen een rolmodel zijn. Dit kan helpen om het stigma te verminderen en mannen aan te moedigen om hulp te zoeken.
Veilige ruimtes creëren Het creëren van veilige en ondersteunende omgevingen waarin mannen hun ervaringen kunnen delen, zonder angst voor oordeel, is essentieel. Dit kunnen lotgenotengroepen zijn, maar ik beschouw mijn praktijk ook als een veilige ruimte, voor alle slachtoffers van geweld, ongeacht gender.
Training voor professionals Hulpverleners, politiemensen, artsen en andere professionals die met slachtoffers in aanraking komen, moeten worden getraind in het omgaan met mannen die slachtoffer zijn van partnergeweld, zodat zij hen adequaat kunnen ondersteunen.
Dit kan inhouden dat er aandacht wordt besteed aan de unieke uitdagingen waarmee mannen worden geconfronteerd.
Focus op de impact van psychisch geweld Aangezien psychisch geweld vaak moeilijk te bewijzen is, stuiten slachtoffers die hun ervaring delen, vaak op scepsis. Dit versterkt het gevoel van isolatie en schaamte. Daarom moeten hulpverleners en politiemensen meer aandacht besteden aan de emotionele en psychologische impact van deze ervaringen.
Toegankelijke hulp Veel mannen ervaren een stigma rond het zoeken naar hulp, wat hen kan weerhouden van het delen van hun gevoelens of problemen.
Door specifieke programma's en hulpverleningsstructuren te ontwikkelen die gericht zijn op mannen, kunnen organisaties een veilige ruimte creëren waarin zij zich gehoord en begrepen voelen. Dit kan bijvoorbeeld inhouden dat er mannelijke counselors worden ingezet of dat er gespreksgroepen worden opgericht die zich richten op mannelijke ervaringen.
Het is essentieel dat deze hulpbronnen zichtbaar en toegankelijk zijn. Door het vergroten van de bekendheid en het verminderen van de stigma’s rond het zoeken naar hulp, kunnen mannen de nodige ondersteuning vinden en een gezonder leven leiden.
Onderzoek en data Het huidige onderzoek richt zich vaak voornamelijk op vrouwelijke slachtoffers, waardoor de ervaringen van mannen onderbelicht blijven. Door meer aandacht te besteden aan mannen als slachtoffers, kunnen we de dynamiek van partnergeweld in zijn geheel beter doorgronden. Dit kan leiden tot een breder begrip van de sociale, culturele en psychologische factoren die bijdragen aan geweld in relaties. Een betere kennisbasis is cruciaal om de complexiteit van deze problematiek beter te begrijpen en bij het ontwikkelen van effectieve interventies die specifiek gericht zijn op mannen. Dit is essentieel voor het bieden van gepaste ondersteuning en preventie.
Verbeteren van de sociale acceptatie
In onze samenleving wordt kwetsbaarheid vaak gezien als een teken van zwakte. Dit idee is verouderd en schadelijk. Het is tijd voor mannen om hun emoties te omarmen en te erkennen dat kwetsbaarheid juist een kracht is.
Wanneer mannen zich openstellen voor hun eigen gevoelens, creëren zij ruimte voor authentieke verbindingen met zichzelf en anderen.
Het delen van kwetsbaarheden kan een bron van kracht zijn, niet alleen voor henzelf, maar ook voor anderen. Door openhartig te praten over emoties, kunnen mannen elkaar ondersteunen en een veilige omgeving creëren waar iedereen zich vrij voelt om te delen.
We kunnen hier allemaal, ongeacht het geslacht, toe bijdragen door oprecht en onbevooroordeeld naar elkaar te luisteren. Laten we samen een cultuur opbouwen waarin emotionele expressie wordt aangemoedigd in plaats van onderdrukt of weggelachen.
Conclusie
Partnergeweld tegen mannen is een taboe-onderwerp dat aandacht behoeft. Iedereen die geweld meemaakt, heeft recht op respect, erkenning, empathie en hulp, ongeacht hun geslacht.
We moeten dit taboeonderwerp bespreekbaar maken en erover praten.
Door de mythes en stigma's te doorbreken, mannen aan te moedigen om hun ervaringen te delen en hulpverleners en politiemensen te trainen in genderinclusief werken, kunnen we een veiligere en ondersteunende omgeving creëren voor alle slachtoffers van partnergeweld.
Door bewustwording te creëren en ondersteunende structuren te verbeteren, kunnen we een veiligere omgeving voor iedereen bevorderen.
En ik hoop dat dit artikel daar een kleine bijdrage aan kan leveren.
Als je zelf slachtoffer bent of iemand kent die dat is, aarzel dan niet om hulp te zoeken.
Het is nooit te laat om het gesprek aan te gaan.
Heb je daar nood aan? Ik ben er voor je.
Eva