Waarom mannelijke slachtoffers van partnergeweld onzichtbaar blijven

Helaas is partnergeweld nog steeds omgeven door taboes, en vooral als het gaat om mannelijke slachtoffers.

Stel je voor: een man van 35 jaar durft na jaren van psychisch geweld eindelijk aangifte te doen. De agent achter de balie kijkt hem sceptisch aan en vraagt: "Maar hoe kan zij jou nou bedreigen? Jij bent toch sterker?"

Die man loopt die dag de deur uit zonder aangifte, met nog meer schaamte dan waarmee hij binnenkwam.

Dit verhaal is geen uitzondering. Het speelt zich dagelijks af in politiebureaus, huisartsenpraktijken en bij hulpverleningsorganisaties door heel België en Nederland.

En dat terwijl de cijfers een andere waarheid vertellen dan we willen geloven.

De ongemakkelijke waarheid achter de statistieken

Laten we eerlijk zijn: wanneer we 'partnergeweld' horen, verschijnt automatisch het beeld van een huilende vrouw met blauwe plekken.

Die associatie is logisch en terecht - vrouwen lopen vaker het risico op dodelijk geweld door hun partner. Maar deze focus heeft een onbedoelde bijwerking gecreëerd: mannelijke slachtoffers zijn compleet onzichtbaar geworden.

De cijfers liegen er niet om. Volgens onderzoek van het Centrum voor Gelijkheid van Kansen geeft één op de tien mannen aan ooit slachtoffer te zijn geweest van fysiek of psychologisch geweld in hun relatie. Bij vrouwen ligt dit percentage hoger, maar de absolute aantallen zijn veel significanter dan we denken. We praten over honderdduizenden mannelijke slachtoffers die in stilte lijden.

Wat me als content professional en observator van maatschappelijke trends opvalt, is hoe hardnekkig we vasthouden aan het beeld van de 'sterke man'.

In mijn jarenlange ervaring met het schrijven over gevoelige onderwerpen heb ik geleerd dat de meest pijnlijke verhalen vaak degene zijn die we het liefst negeren.

Het perfecte recept voor isolatie

De maatschappelijke verwachtingen rondom masculiniteit creëren een perfecte storm voor mannelijke slachtoffers. "Echte mannen huilen niet," "jij bent toch sterker," "waarom ga je niet gewoon weg?" - deze uitspraken hoor je keer op keer als mannen proberen hun verhaal te delen.

Ik heb in mijn loopbaan talloze verhalen gehoord van mannen die jarenlang emotioneel werden gemanipuleerd, geïsoleerd van vrienden en familie, of fysiek werden aangevallen door hun partner.

Het patroon is altijd hetzelfde: eerst twijfelen ze aan zichzelf ("misschien ben ik echt niet goed genoeg"), dan schamen ze zich ("hoe kan ik me zo laten behandelen?"), en uiteindelijk zwijgen ze uit angst voor ongeloof.

Het cynische is dat diezelfde maatschappij die van mannen verwacht dat ze sterk en onkwetsbaar zijn, hen vervolgens niet gelooft wanneer ze kwetsbaarheid durven te tonen. We hebben een systeem gecreëerd waarin mannelijke slachtoffers per definitie niet kunnen bestaan.

Waarom hulpverlening faalt

De hulpverlening is overwegend ingericht op vrouwelijke slachtoffers. Dat is begrijpelijk en noodzakelijk, maar het heeft een blinde vlek gecreëerd. Mannelijke slachtoffers vallen tussen wal en schip omdat:

• Politieagenten en hulpverleners vaak niet getraind zijn in het herkennen van mannelijke slachtoffers

• Opvangmogelijkheden voor mannen met kinderen praktisch niet bestaan

• De intake-gesprekken uitgaan van het 'standaard vrouwelijke slachtofferprofiel'

• Psychologische geweld - waar mannen vaker mee te maken krijgen - moeilijker te bewijzen en erkennen is

Een samenleving die mannelijke kwetsbaarheid wegwuift, maakt zich medeplichtig aan het lijden van honderdduizenden slachtoffers.

Uit gesprekken met professionals in de sector weet ik dat veel hulpverleners zich ongemakkelijk voelen bij mannelijke slachtoffers.

Niet uit kwade wil, maar uit onbekendheid met de dynamiek.

Mannelijke slachtoffers presenteren zich anders: ze minimaliseren vaker, zoeken rationele verklaringen, en hebben moeite met het tonen van emoties.

Het verborgen leed van psychologisch geweld

Hier raken we de kern van het probleem. Terwijl fysiek geweld tegen vrouwen vaak zichtbare sporen achterlaat, speelt geweld tegen mannen zich meestal af op psychologisch vlak. Emotionele manipulatie, isolatie, financiële controle, seksuele dwang - allemaal vormen van geweld die even destructief zijn, maar veel moeilijker te bewijzen.

Ik heb verhalen gehoord van mannen die jaren hebben geleefd met partners die hen voortdurend vernederden, dreigden met zelfdoding bij conflicten, of hun contact met kinderen als pressiemiddel gebruikten.

Deze mannen leven in een constante staat van angst en stress, maar hebben geen blauwe plekken om hun verhaal te 'bewijzen'.

De gevolgen zijn desastreus: verhoogde kans op depressie, angststoornissen, hart- en vaatziekten, en zelfdoding. Uit internationaal onderzoek blijkt dat mannelijke slachtoffers van partnergeweld drie keer vaker suïcidale gedachten hebben dan mannen zonder deze ervaring.

De doorbraak begint bij erkenning

Verandering begint met het doorbreken van ongemakkelijke waarheden.

We moeten stoppen met het romantiseren van de 'sterke, stille man' en ruimte maken voor nuance.

Mannelijkheid en kwetsbaarheid sluiten elkaar niet uit - integendeel, echte kracht ligt in het erkennen wanneer je hulp nodig hebt.

Professionele hulpverlening moet zich aanpassen aan deze realiteit.

Dat betekent:

• Training van politie en hulpverleners in gendergevoelige benadering

• Ontwikkeling van specifieke opvang- en behandelprogramma's voor mannen

• Bewustwordingscampagnes die ook mannelijke slachtoffers zichtbaar maken

• Aanpassing van wet- en regelgeving om psychologisch geweld beter te kunnen bestraffen

Organisaties en instanties doen belangrijke stappen, maar er is nog een lange weg te gaan.

Wat we allemaal kunnen doen

De oplossing ligt niet alleen bij professionals.

We kunnen allemaal bijdragen aan een cultuurverandering:

• Luister zonder oordeel wanneer een man zijn verhaal deelt

• Stel geen vragen als "waarom ben je niet eerder weggegaan?"

• Realiseer je dat slachtofferschap er anders uit kan zien dan je verwacht

• Deel verhalen en informatie om bewustzijn te creëren

• Ondersteun organisaties die ook mannelijke slachtoffers helpen

In mijn gesprekken met slachtoffers/overlevers valt me op dat het eerste moment van echte erkenning - dat ene gesprek waarin iemand zegt "ik geloof je, dit is niet oké" - vaak het keerpunt vormt.

We onderschatten de kracht van simpelweg geloven en valideren.

De tijd van stilte is voorbij

Partnergeweld tegen mannen is geen randfenomeen dat we kunnen wegwuiven met statistieken over 'wie het ergste heeft'.

Het is een maatschappelijk probleem dat honderdduizenden mensen treft en dat om onze collectieve aandacht vraagt.

De keuze is simpel: blijven we vasthouden aan verouderde beelden van masculiniteit die mannen in hun lijden isoleren, of durven we een eerlijker gesprek aan over de complexiteit van geweld in relaties?

Ik kies voor het laatste. Want in een samenleving waarin iedereen - ongeacht geslacht - veilig kan zijn in de eigen relatie, wordt uiteindelijk iedereen beter van.

Ken jij mannelijke slachtoffers van partnergeweld? Hoe kunnen we als samenleving beter ondersteuning bieden?

Eva