Wat als... co-ouderschap meer op contra-ouderschap lijkt?
Achteraf gezien...
Je had het je heel anders voorgesteld toen je de relatie begon. Misschien zag je hier en daar wel een rood vlagje, maar je bedekte dat met de mantel der liefde en je verstopte dat onder hoop op beterschap in de toekomst. Hij of zij zou wel veranderen, zoals beloofd.
Je had het je anders voorgesteld toen je kinderen kreeg.
Hij of zij veranderde niet. Toch niet in goede zin.
Je had het je anders voorgesteld toen je wilde scheiden.
Je wou vriendschappelijk scheiden, met respect voor wat jullie ooit hadden, via bemiddeling. Van rechtszaken worden enkel advocaten beter, wist je toen al.
Wat je kreeg, was een vuile vechtscheiding en een even vuile lastercampagne -in en buiten de rechtbank- waarbij vrienden en familie tegen je werden opgezet met niks dan leugens en laster. En er waren er die erin trapten. Dat deed pijn, die marionetten.
De onrechtvaardigheid -je kan je daar onmogelijk tegen verweren zonder zelf ook in de modder te gaan rollen, het is een oneerlijk gevecht- maakte je woest.
(Later lach je wel om de absolute zieligheid daarvan, er viel je niets wezenlijks aan te wrijven, dus hij of zij had gewoon niks anders dan leugens over je als wapen. Hoe triest eigenlijk... Maar ik wijk af.)
Je werd meegezogen in conflicten die je absoluut nooit gewild hebt.
Misschien word je daar vandaag nog steeds in meegezogen. Conflicten die je niet wil, over grote dingen en over kleine dingen m.b.t. de kinderen. Over hobby's, beugels, steunzolen, schoolkeuze, fruitdoosjes, studiekeuze, voetbalschoenen, ...
Een rechter oordeelt dat de standaard, co-ouderschap*, "het beste is voor het kind". "In het belang van het kind".
En in theorie en in de meeste gevallen klopt dat ook, zeker wanneer je het vanuit het perspectief van het kind bekijkt. Een kind heeft recht op zijn beide ouders en een kind heeft het recht om zijn beide ouders graag te zien. Zo simpel is het.
Terwijl jij maar al te goed weet wat je er allemaal mee meegemaakt hebt en dat het beeld dat de andere ouder van zichzelf én van jou schept in de rechtbank van geen kanten overeenkomt met de werkelijkheid, krijgen jullie gedeeld gezag.
Co-ouderschap.
Want "dat jullie een slechte match waren -narcisme IS geen kwestie van een "slechte match"- qua partnerschap, wil niet zeggen dat de ander een slechte ouder is".
Jullie moeten m.b.t. bepaalde aspecten van het ouderschap, samen overleggen en tot overeenstemming komen. Nog vele, vele jaren lang. En het voelt als een gevangenisstraf want je kan voorspellen wat er komt, op basis van het gedrag dat je al gezien hebt, maar niemand luistert naar je.
Want "overeenkomen", zit nu eenmaal niet in de gereedschapskoffer van een narcist. Van "conflict" daarentegen, daar heeft hij bakken vol van. En die zal hij gebruiken. Of jij dat nu wil of niet.
“Hou nooit een moddergevecht met een varken. Jullie worden allebei vies en het varken vindt het leuk.”
Het ouderschap is volgens mij een levenswerk dat zo al niet van een leien dakje loopt, zelfs al heb je een hemelse, liefhebbende partner met wie je perfect op één lijn zit. Zelfs in de mooiste modelgezinnen is het een uitdaging, want wie zit er nu altijd exact op dezelfde lijn met zijn partner? Dat bestaat niet. Eens zelfs die perfect overeenstemmende partners uit elkaar gaan, wordt het moeilijker. Er komen andere partners, de overeenstemming wordt minder. Ook daar wringt het af en toe, maar dergelijke partners hebben voldoende wederzijds respect en goede wil om er het beste van te maken. Voor de kinderen. En zij menen dat ook.
Co-ouderschap met een narcist is exponentieel veel moeilijker. Eigenlijk is de term "contra-ouderschap" meer passend.
Het is gekmakend, ziekmakend en een regelrechte roetsjbaan richting wanhoop.
Want er is geen "overeenkomen" aan met een narcist...
Dus er zijn een paar dingen waar je je best op voorbereidt.
Een narcistische ouder kan niet liefhebben
Het is pijnlijk. Het is waarschijnlijk niet te vatten voor wie niet met narcisme bekend is of voor wie nog steeds het goede wil zien in "hun" narcist.
En het is effectief moeilijk om te geloven, maar een narcist is niet in staat tot liefde. "Liefhebben" zit, net als "overeenkomen" en nog een paar andere menselijke vaardigheden, niet in zijn gereedschapskoffer. Niet. Een narcist is volledig op zichzelf gericht. Enkel zijn noden en behoeften zijn van tel, maar om anderen van het tegendeel te overtuigen, is hij (of zij) tot veel in staat. Veel mooie woorden en veel imitatie van emoties van anderen. En velen lopen erin, inclusief rechters en hulpverleners.
Wat een narcist toont, is een imitatie van "liefhebben", iets dat daar op lijkt, gedrag dat hij geleerd heeft door af te kijken hoe anderen affectie tonen. Maar om oprecht te zijn, zou dat gevoel van diep vanbinnen in hem moeten komen. En daar vanbinnen, zit bij een narcist niet veel. Het zijn holle mensen. Een oppervlak met niks eronder...
En dat is niet als verwijt bedoeld, het is gewoon -en driewerf "helaas"- zo. Ik wou oprecht dat het anders was, want het is die holte, die leegte, die anderen pijn doet.
Dus in het beste geval toont de narcistische ouder een imitatie van liefde, wanneer hij aan jou of iemand anders een goed voorbeeld heeft bijvoorbeeld, dan kan dat. Ersatz-liefde. Voor zolang een narcist dat volhoudt.
In het slechtste geval ziet hij of zij de kinderen als projecties en verlengstukken van zichzelf, die kunnen gemanipuleerd, gekneed en misbruikt worden om zijn (of haar) doelen te dienen. De kinderen zijn een "nut". Tot nut van zijn of haar imago en tot nut van zijn of haar noden. Op eender welk vlak.
Om het nog erger te maken, kan "jou treffen" het ultieme doel van de narcist zijn en dan worden de kinderen pionnen in het machtsspel tegen jou. Een spel dat jij niet wil, een spel dat de kinderen schaadt, maar dat laatste, is voor de narcist van geen tel.
De narcistische woede tegenover jou zal bijzonder groot zijn als jij de scheiding aanvroeg en zelfs als de narcist jou dumpte, ben je evengoed het doelwit van laster en belaging na de relatie.
Wie ook aan de basis lag van de breuk, de narcist zal hoogstwaarschijnlijk geen gelegenheid onbenut laten om zich te laten gelden en zich te vergelden.
Vergeet de "co" in co-ouderschap
Er is geen "co". Er is geen "samen". Er is enkel "tegen" en of jij dat nu wil of niet, conflicten zullen je deel zijn. Ook al wil jij netjes samen ouderen na de scheiding.
Samenwerken ten bate van de kinderen, de belangen van de kinderen, ... narcisten kunnen het heel mooi uitleggen. "Dat is wat ze willen, maar JIJ bent het probleem!" Ze kunnen dat heel mooi verkopen, met een glanzende strik errond als het moet, ook aan rechters en hulpverleners, maar zoals steeds is het eigenlijk simpel: kijk naar hun daden en vergelijk die met hun woorden...
Hoe zeemzoet hun woorden ook mogen zijn, uit hun daden spreekt een niet aflatende, al dan niet verholen, agressie naar jou toe. En onwil of onmogelijkheid om samen te ouderen.
Ik laat in het midden of het "niet willen" of "niet kunnen" is.
Hoe dan ook, het resultaat is hetzelfde: het werkt niet.
De kinderen worden er niet beter van en de aanhoudende conflicten zijn een bron van toxische stress voor jou.
Niks geraakt opgelost. Geen enkel overleg heeft resultaat.
"Overleg" is elke keer opnieuw een opportuniteit voor nog meer psychologisch en emotioneel misbruik. En dat vreet aan je.
Het hakt nu zelfs nog dieper op jou in, want het gaat nu over de kinderen, jouw zwakke plek, want jij wil echt het beste voor de kinderen.
Jij wil geen machtsspel, jij wil oplossingen waar de kinderen beter van worden. En die komen er niet, wat je ook probeert. Je voelt je machteloos en moedeloos.
Het enige overleg dat wel afgerond wordt, is het "overleg" waarbij de narcist over de hele lijn zijn zin krijgt. En anders wil hij daarvoor vechten, met alle middelen die er zijn. Boven en onder de gordel. En jij bent het vechten moe en je wil op de duur met eender wat akkoord gaan, om toch maar conflicten te vermijden. Je bent MOE. De kinderen worden niet beter van een uitgeputte ouder. Dus je zoekt oplossingen.
Bemiddeling leidt nergens toe. Als bemiddeling al gestart kan worden, want je moet daar met twee aan willen beginnen, dan is het vaak een schertsvertoning en tijdverlies voor alle betrokkenen. Want je moet met twee zijn om oprecht te willen samenwerken en tot oplossingen te komen.
Rechtszaken, waarbij een rechter in een minimum van tijd -ze hebben bérgen dossiers- levensbepalende beslissingen neemt op basis van enkele stukken, stukken die vaak bol staan van de leugens nota bene, zullen je deel zijn.
Je kind wordt een "dossier".
Dat staat zeer ver af van het toekomstbeeld dat je had toen je aan de relatie begon...
Ga (terug) in je kracht staan
Of zoek je kracht. Want je bent niet machteloos, ook al voelt het zo!
Je kracht vind je (onder andere) door een minimale vorm van wettelijk co-ouderschap toe te passen waarbij je zelf uit de conflicten blijft en je op die manier rust creëert voor de kinderen.
Co-ouderschap "light" als het ware.
Lichter voor jou om te dragen en veel lichter voor de kinderen. Ik heb het over parallel ouderschap.
Parallel ouderschap
De maatschappelijke druk om "netjes" te scheiden is bijzonder groot. Een narcist maakt zonder scrupules een hoogconflictscheiding van een scheiding die jij vriendschappelijk wilde laten verlopen via een bemiddelaar.
De maatschappelijke druk om na die hoogconflictscheiding toch weer "netjes" met elkaar door de deur te kunnen is ook groot. "Hoezo, lukt het nu nog altijd niet om overeen te komen? Jullie zijn al vijf jaar gescheiden!"
De maatschappij verwacht dat je samen de communie of het lentefeest bespreekt en regelt, de hobby's samen beslist, de schoolresultaten overloopt, overeenkomt wat zakgeld betreft, ...
En jij zit met een schuldgevoel. Bij anderen lukt dat allemaal, maar bij jou niet! En de maatschappij verwacht dat van je!
De maatschappij heeft helaas weinig kaas gegeten van narcisme, waarbij zowat elk contact en elk overleg tot conflict leidt.
Waarom mensen in dat overleg- en samenwerkingsmodel duwen als het niet werkt op die manier? Dat levert enkel een vortex op van hulpverleners, nog meer hulpverleners, advocaten, rechters, stapels en stapels papier en veel strijd...
Weinigen doorzien het machtsspel dat eigenlijk aan de gang is.
Jullie worden allebei gezien als "vechters" terwijl het eigenlijk puur om dominantie gaat. Bully-gedrag.
Het is een spiraal die je leegzuigt en naar beneden haalt.
En worden kinderen daar beter van?
Je moet niet met twee zijn om te vechten, je moet met twee zijn om overeen te komen. En wanneer overeenkomen niet lukt, dan is minder contact en dus minder conflict tussen de ouders veel beter voor de kinderen.
Parallel ouderschap wordt vaak gezien als een tijdelijke fase. De emoties kunnen hoog oplopen tijdens een scheiding en na de scheiding moeten die emoties bezinken. Dat is menselijk. Beide ex-partners moeten de scheiding verwerken, het boek dichtdoen en alleen verdergaan met hun leven.
Parallel ouderschap wordt vaak voorgesteld als een goede aanpak voor die fase. Als iets tijdelijks.
Maar gezien de wrok van een narcist tegenover zijn ex-partner levenslang kan duren, nog iets dat velen niet vatten, die wrok is niet tijdelijk, is parallel ouderschap aanhouden beter voor de kinderen en voor jezelf.
Parallel ouderschap is geen kant-en-klare standaard oplossing.
Geen toverstafje waarmee alle problemen opgelost worden.
Maar het geeft je wel de ademruimte om weer jezelf te zijn als ouder en het geeft jou en de kinderen de broodnodige rust en zuurstof.
En dat hebben we allemaal nodig om er te staan als mens en als ouder.
Veel moed! Draag goed zorg voor jezelf en je kinderen.
Eva
*Co-ouderschap is niet hetzelfde als de verblijfsregeling. Co-ouderschap betekent gedeeld ouderlijk gezag, bepaald in de wet op het co-ouderschap van 1995, maar dat wordt vaak verward met de verblijfskalender.