Hulp bij narcistisch misbruik: wat er met je gebeurde en hoe je weer grip krijgt

Van machteloos naar mentaal veerkrachtig: het verhaal van Lisa, een verhaal over herstel

Wanneer je dit leest, herken je waarschijnlijk het gevoel.

Die knoop in je maag bij één enkel berichtje.

Die stem in je hoofd die nog altijd kritiek levert, ook al heb je al tijden geen contact meer.

Die uitputting die maar niet weggaat, hoe hard je ook aan jezelf werkt.

Misschien gaat het over een ex-partner. Misschien over een ouder. Een leidinggevende. Of over iemand die nog steeds deel uitmaakt van je leven omdat je kinderen deelt of familie bent.

En ondanks alles wat je al hebt geprobeerd, blijft die persoon invloed op je uitoefenen op een manier die je niet wilt, maar ook niet zo makkelijk kunt stoppen.

Wat je ervaart is geen zwakte. Het is de logische nasleep van wat langdurige stress en manipulatie met je brein, je lichaam en je zenuwstelsel doet.

In dit artikel neem ik je mee in een verhaal dat misschien lijkt op dat van jou.

Een verhaal over iemand die vastzat in die spiraal, en over de stappen die uiteindelijk hielpen om daar stukje bij beetje uit te komen.

De achtergrond: wanneer "normaal" niet normaal blijkt

Lisa was 38 toen ze eindelijk de stap zette om haar relatie van twaalf jaar te beëindigen. Haar partner was charmant, sociaal, populair, succesvol naar buiten toe.

Maar achter de voordeur was het anders.

Kritiek op haar uiterlijk, haar keuzes, haar manier van doen.

Periodes van intense aandacht en warmte.

Dan weer wekenlange emotionele stilte als "straf" voor iets wat ze verkeerd had gedaan.

De laatste jaren had Lisa het gevoel dat ze zichzelf niet meer herkende.

Ze was altijd alert, altijd aan het inschatten: wat voor bui is hij? Wat moet ik doen of juist niet doen?

Ze vermeed onderwerpen, ze bleef weg van haar familie en vrienden, ze paste zich aan, verontschuldigde zich preventief. En toch leek het nooit genoeg.

Toen ze besloot te vertrekken, dacht ze dat het ergste achter de rug was. Dat bleek niet zo te zijn.

Ze woonde nu alleen. Ze had afstand gecreëerd, in de mate van het mogelijke, want ze deelden een kind. Maar vanbinnen voelde ze zich allesbehalve vrij en rustig.

Bij elk bericht over hun dochter schoot haar lijf in paniek. Ze had het gevoel constant "aan" te staan.

Ze kon niet goed slapen, bleef piekeren, twijfelde constant aan haar eigen herinneringen, beslissingen en aan zichzelf.

Ze voelde zich waardeloos.

Vrienden zeiden: "Maar je bent toch weg? Het is toch voorbij?"

Voor Lisa voelde het alles behalve voorbij.

En dat is waar veel mensen na psychisch en emotioneel misbruik tegenaan lopen.

De situatie is veranderd, maar het systeem binnen in je blijft draaien alsof het gevaar er nog steeds is.

Het probleem: waarom alleen afstand niet voldoende is

Wat Lisa ervoer, zie je bij veel mensen die langdurig in een dynamiek hebben gezeten waar stress chronisch was.

Het gaat niet alleen om wat er is gebeurd, maar vooral om wat er in je brein en zenuwstelsel is veranderd door die langdurige stress.

De belangrijkste uitdagingen waar zij tegenaan liep:

• Constante hyperalertheid: haar zenuwstelsel stond voortdurend op scherp, zelfs als er objectief geen directe dreiging was
  

• Automatische schuldgevoelens: bij elke grens die ze wilde stellen, voelde ze zich meteen schuldig en egoïstisch
  

• Interne criticus: de stem van haar ex-partner was in haar hoofd gaan wonen, als een doorlopend commentaar op alles wat ze deed
  

• Fysieke reacties: hartkloppingen, gespannen spieren, slaapproblemen, moeite om te ontspannen
  

• Realiteitstwijfel: ze wist rationeel wat er gebeurd was, maar voelde zich toch vaak onzeker of ze het niet overdreef

  
  

Lisa had gesprekken gevoerd met vrienden, had boeken gelezen over narcisme en toxische relaties, had zelfs enkele therapiesessies gehad.

Ze had een bedrag van 4 cijfers neergeteld voor een coaching traject.

Ze begreep cognitief goed wat er gebeurd was. Ze kon het uitleggen, de patronen benoemen, de termen gebruiken.

Maar haar lichaam begreep het niet.

Haar automatische reacties veranderden niet.

En dat maakte haar gefrustreerd en moedeloos.

"Waarom blijf ik zo reageren? Waarom kan ik dit niet gewoon achter me laten?"

Hulp bij narcistisch misbruik: wat werkt

Na een half jaar vastzitten in dezelfde patronen, stuitte Lisa op informatie over traumagerichte behandeling en hypnotherapie.

Ze was eerst sceptisch.

Van de Rewind Technique had Lisa nog nooit gehoord.

Hypnose klonk voor haar als iets uit shows op televisie, niet als serieuze hulp.

Toen ze meer las over hoe deze technieken werken besloot ze het te proberen.

Ze koos voor een combinatie van een live Rewind Technique sessie en aanvullende online hypnosesessies die specifiek gericht was op herstel na ervaringen als de hare.

Wat maakte deze aanpak anders dan wat ze al had geprobeerd?

Ten eerste: erkenning van het neurobiologische niveau

In plaats van alleen te praten over wat er gebeurd was, werd aangepakt wat er in haar brein en zenuwstelsel was veranderd.

Haar reacties werden niet gezien als zwakte of overdrijving, maar als logische gevolgen van langdurige stress en psychologische controle. De Rewind sessie liet haar triggers afnemen en liet de spanning in haar zenuwstelsel zakken.

Dat gaf haar rust. Ze was niet gek, niet overdreven gevoelig, niet zwak.

Haar systeem had gewoon jarenlang geleerd dat spanning normaal was en dat ontspanning gevaarlijk kon zijn.

Ten tweede: werken met het onderbewuste

Tijdens hypnose kon Lisa toegang krijgen tot de diepere overtuigingen en emoties die onder haar automatische reacties lagen. Niet door erover te praten, maar door het binnenlaten van indirecte suggesties waardoor ze zich instinctief leerde zich anders te voelen en anders te gedragen.

Ten derde: herhaling en geduld

Lisa deed dit niet iets één keer en klaar.

Na de Rewind sessie luisterde ze wekenlang naar dezelfde hypnosesessies, telkens weer. De melodie in de taal van hypnose brachten haar tot rust. In die staat van ontspanning konden de zachte suggesties haar onderbewustzijn goed bereiken.

Soms merkte ze weinig verschil. Andere keren had ze doorbraken waar dingen opeens anders aanvoelden. Ze was verbaasd over hoe instinctief de veranderingen voelden.

Ze wisselde af en combineerde. De ene keer luisterde ze naar een sessie die haar hielp bij het immuun worden voor narcisten. Een andere keer luisterde ze naar een van de sessies die haar leerden om gezonde grenzen te stellen, die haar zelfliefde, zelfvertrouwen, eigenwaarde deden groeien en die haar terugbrachten bij haar authentieke zelf.

's Avonds sliep ze in met een hypnosesessie om goed en diep te slapen.

Langzaam begonnen er dingen te verschuiven.

Kleine dingen eerst.

Ze merkte dat ze sneller kon ontspannen na een stressvol bericht.

Dat ze zichzelf vaker corrigeerde als ze aan zichzelf twijfelde.

Dat ze meer ruimte voelde om voor zichzelf te kiezen zonder meteen in paniek te raken.

Dat ze terug ontdekte wie ze echt was en dat ze waardevol is. Dat ze het volledige brood verdiende in relaties en dat ze geen genoegen moest nemen met kruimels.

De resultaten: meetbare veranderingen in reactiepatronen

Na drie maanden gecombineerde aanpak merkte Lisa concrete verschillen:

• Fysieke stressreactie nam af: waar ze eerst bij elk bericht haar hartslag voelde stijgen en uren gespannen bleef, kon ze nu snel weer zakken naar een rustiger gevoel
  

• Minder twijfel aan eigen geheugen: ze vertrouwde haar eigen herinnering en waarneming meer, zonder constant te checken bij anderen of ze het wel "goed" zag
  

• Grenzen stellen werd makkelijker: ze kon zakelijker en rustiger communiceren over hun dochter zonder zich schuldig te voelen dat ze "moeilijk deed" of lang spanning te ervaren
  

• Slaap verbeterde: van gemiddeld vier uur gefragmenteerde slaap naar zes tot zeven uur met minder nachtelijk wakker worden
  

• Interne dialoog veranderde: de kritische stem was er nog wel, maar ze herkende hem sneller als "niet van mij" en kon er beter afstand van nemen

Waren alle problemen weg? Nee.

Waren er nog moeilijke momenten? Ja, regelmatig. De context van complex co-ouderschap bleef voor uitdagingen en emoties als boosheid en verdriet zorgen.

Maar de intensiteit, de duur en de impact van die momenten waren significant afgenomen.

Lisa kon weer ademen.

De rust in haar lichaam en in haar hoofd zorgde ervoor dat ze meer ruimte had om te focussen op wat hun dochter en zij zelf nodig hadden. Dit was de hulp bij narcistisch misbruik die resultaat had.

Lisa beschreef het zelf zo: "Het voelt eindelijk alsof ik eindelijk weer ruimte heb in mijn eigen hoofd. Alsof ik niet meer continu aan het vechten ben met een vijand die ik niet kan zien. Ik ben nog steeds voorzichtig, maar niet meer verlamd of in paniek."

De lessen: wat we van Lisa's traject kunnen leren

Lisa's verhaal is niet uniek. Het is een verhaal dat velen van ons delen. En juist daarin zit kracht.

Niet omdat we allemaal hetzelfde moeten doen, maar omdat we kunnen leren van elkaars ervaringen en stappen.

Les 1: Cognitief begrijpen is niet hetzelfde als emotioneel verwerken

Je kunt alle boeken lezen, alle termen kennen, elk patroon herkennen. Dat helpt enorm om inzicht te krijgen.

Maar als je lichaam en onderbewuste nog steeds in de oude overlevingsmodus zitten, heb je ook iets nodig dat op dat niveau werkt.

Les 2: Herstel is geen lineair proces

Er zijn goede dagen en slechte dagen. Momenten waarop je denkt dat je vooruit bent gegaan, gevolgd door momenten waarop je weer terug lijkt te vallen.

Dat is normaal.

Het betekent niet dat het niet werkt, maar dat herstel tijd, herhaling en geduld vraagt.

Les 3: Veilige herhaling helpt je brein nieuwe patronen aan te leren

Je brein is plastisch. Het kan veranderen, ook na jarenlange stress.

Maar het heeft wel herhaalde, veilige ervaringen nodig om nieuwe verbindingen te maken.

Les 4: Je mag kiezen wat bij jou past

Voor Lisa was het een combinatie van Rewind Therapie en online hypnosesessies om de kostprijs te drukken.

Voor jou kan het iets anders zijn: EMDR, somatische therapie, medicatie, lichaamsgerichte technieken.

Er is geen juiste weg, alleen de weg die voor jou werkt.

Les 5: Je hoeft het niet alleen te doen

Je bent jarenlang gestimuleerd om je af te sluiten, om het voor jezelf te houden, om te denken dat niemand het begrijpt. Dat is bijzonder eenzaam.

Herstel vraagt juist om verbinding. Met professionals die het zelf ervaren hebben, zoals ik, en andere mensen die een veilige plek kunnen zijn.

Aan wie het zelf niet beleefd heeft, krijg je het met geen kleurpotloden of waskrijtjes uitgelegd.

Van theorie naar praktijk: wat je vandaag kunt doen

Als je jezelf herkent in Lisa's verhaal, zijn er stappen die je nu al kunt zetten:

• Erken dat wat je hebt meegemaakt impact heeft: dit is geen overdrijving, geen zwakte, geen karakterfout. Het is de logische, voorspelbare nasleep van abnormale omstandigheden.
  

• Let op je innerlijke taal: merk op hoe vaak je over jezelf denkt in termen die klinken alsof ze van iemand anders komen. "Ik ben te gevoelig", "ik stel me aan", "ik maak het moeilijker dan het is".

  Vraag je af: is dit écht wat ik zélf denk, of is dit aangeleerd?
  

• Zoek verbinding met mensen die begrijpen: je hoeft je verhaal niet uit te leggen aan mensen die het niet snappen. Zoek naar professionals die ervaring hebben met narcistisch misbruik.
  

• Geef je systeem rust: je brein en lichaam hebben tijd nodig om bij te komen. Slaap, bewegen, momenten van stilte, dingen die je helpen om je zenuwstelsel te reguleren zijn geen luxe, maar noodzaak.
  

• Overweeg hulp die op meerdere niveaus werkt: gesprekken kunnen waardevol zijn, maar tegelijk ook een bijkomende spanning opleveren. Hoe gesofisticeerd ons zenuwstelsel ook is, het weet niet of je praat over zaken uit het verleden die stressvol waren, of dat je nu iets stressvols aan het meemaken bent. Praten over trauma zonder regulatie, kan daardoor bijkomend traumatiserend zijn.

  Kijk dus ook naar wat je lichaam en onderbewuste nodig hebben om mee te veranderen.

Waarom hypnose een rol kan spelen in jouw herstel

Lisa's ervaring met hypnose was niet magisch.

Het was geen wondermiddel dat alles opeens oploste.

Maar het was wel een ingang naar een deel van haarzelf dat ze via alleen praten niet goed kon bereiken.

Therapeutische hypnose werkt omdat het je helpt om:

• Je systeem tot rust te brengen: de gefocuste aandacht en ontspanning helpen je zenuwstelsel om uit de constante alarmstand te komen
  

• Toegang te krijgen tot diepere overtuigingen: de dingen die je automatisch over jezelf denkt, kun je in hypnose op een andere manier verkennen en voorzichtig bijstellen
  

• Nieuwe ervaringen te oefenen: in een veilige, geleide staat kun je scenario's doornemen waarin je anders reageert, zonder dat je lijf meteen in paniek schiet
  

• Je brein nieuwe paden aan te leren: door herhaling van deze veilige ervaringen leg je letterlijk nieuwe neurale verbindingen aan
  

Voor veel mensen die vastzitten in patronen die ze rationeel wel begrijpen maar niet kunnen doorbreken, kan het een waardevolle aanpak zijn.

In mijn praktijk werk ik met live hypnose op maat en met online hypnosesessies die je op je eigen moment kunt beluisteren via deze website.

Zonder druk, zonder verplichtingen. Gewoon als een tool die je kunt inzetten wanneer het voor jou past.

Je vindt meer informatie daarover onder "24/7 zelfhulp" in de balk bovenaan deze pagina.

Tot slot: jij bent niet alleen in dit proces

Wat Lisa's verhaal vooral laat zien, is dat herstel mogelijk is.

Niet omdat ze iets bijzonders deed of omdat ze sterker was dan anderen. Maar omdat ze bereid was om verschillende dingen te proberen, om geduld te hebben met zichzelf, en om hulp te accepteren.

Jij zit misschien nu waar Lisa anderhalf jaar geleden zat.

Moe, gespannen, aan jezelf twijfelend, hopend dat het beter wordt maar niet wetend hoe.

Of je zit verder in het proces en heb je al stappen gezet, maar loop je vast op een bepaald punt.

Waar je ook staat: je hoeft het niet alleen te doen.

Er zijn anderen die dezelfde weg bewandelen.

Er zijn professionals die begrijpen wat je doormaakt.

Er zijn aanpakken die verder gaan dan alleen praten over wat er gebeurd is.

Je bent niet kapot.

Je bent belast geweest.

En belasting kun je verlichten, stap voor stap, op een manier die bij jou past.

Helen betekent niet dat je onverschillig wordt of dat je nooit meer iets voelt.

Je blijft een mens met emoties en dat is helemaal goed. Helen betekent niet "altijd in alle omstandigheden ijzig kalm zijn". Het betekent wel: vlot kunnen schakelen tussen opwinding en ontspanning.

Het betekent ook dat de stem van anderen niet meer de jouwe wordt.

Dat hun mening over jou niet meer bepaalt hoe jij over jezelf denkt.

Dat hun aanwezigheid in je leven, fysiek of mentaal, niet meer zoveel ruimte inneemt.

Dat jij terug jij wordt en je eigenwaarde en zelfvertrouwen hervindt.

Dat je gedrag ontleert dat je in moeilijke omstandigheden moest aanleren om je staande te houden.

Dat is geen onrealistische droom.

Alle emories, overtuigingen, gedrag, angsten, ... waar je niet mee geboren bent, zijn aangeleerd. En wat je hebt aangeleerd, kun je ook weer ontleren en je kan nieuwe, fijnere dingen aanleren.

Dat is een haalbaar doel, als je jezelf de tijd, de hulp en het mededogen gunt die je verdient.

Ik wens het je van harte toe.

Eva